Veronderstelde moordenaar van Jo Cox: terrorist of niet?

Thomas Mair wordt ervan verdacht de Britse politica Jo Cox te hebben vermoord. Maar de vraag waar Britse media mee lijken te worstelen: is hij een doorgeslagen eenling of een extreem-rechtse terrorist? Hoe noemen we hem?

Als Mair in de rechtszaal om zijn naam wordt gevraagd, is zijn antwoord: "Mijn naam is dood aan de verraders, vrijheid voor Groot-Brittannië." Het past in een beeld dat de afgelopen dagen van de man van 52 is geschetst: iemand met rechts-extremistische sympathieën.

Een korte opsomming waar dat op gebaseerd is:

- Volgens verschillende ooggetuigen zou Mair "Britain First" hebben geschreeuwd op het moment dat hij Cox aanviel. Dat is de naam van een extreem-rechtse partij die tegen de Europese Unie is. Cox voerde campagne tegen een brexit. Later is ook weer ontkend dat Mair dit riep.

- Mair was volgens The Telegraph eind jaren 90 geabonneerd op een magazine van een Zuid-Afrikaanse pro-apartheidsgroepering.

- Tijdens een huiszoeking bij Mair zijn nazisymbolen aangetroffen en extreem-rechtse literatuur.

Voor veel mensen reden om Mair te betitelen als een terrorist. Online komt er veel kritiek op Britse media, omdat zij in de berichtgeving te veel nadruk zouden leggen op zijn psychische problemen en hem dus niet neerzetten als terrorist. De onderstaande tweets kregen stuk voor stuk honderden retweets.

Journalist Juliet Samuel schreef voor The Telegraph een opiniestuk over de kwestie. Zij vindt dat het tijd is dat we Mair een rechts-extremistische terrorist gaan noemen.

Er is volgens haar een voortdurende en hevige discussie gaande over islamitisch extremisme, maar er wordt te weinig gesproken over "het blijvende fascistische erfgoed" van Groot Brittannië.

"Groot-Brittannië is al decennialang de thuishaven van fascistische groepen. Zo was er veel steun voor Adolf Hitler in dit land voorafgaand aan de Tweede Wereldoorlog. En de eerste lijsten van geweigerde sprekers bij universitaire studentenverenigingen bestonden uit haatdragende fascisten."

Volgens de columniste is het belangrijk om stil te staan bij de vraag of Mair een terrorist wordt genoemd of niet. "Door het beestje bij de naam te noemen, onttrek je je als land aan een gevoel van zelfgenoegzaamheid. Er is een tendens gaande dat we Groot-Brittannië zien als een gematigde, verstandige en redelijke plek. Het helpt ons te begrijpen hoe we moeten reageren."

De Britse maatschappij is niet immuun voor extremistische haat, of die nou geuit wordt door iemand met een islamitische achtergrond of een fascist, stelt Samuel. "Mair is misschien een geesteszieke eenling. Maar hij is ook iemand die inspiratie haalde uit het neo-nazisme, net als andere geestelijke zieke eenlingen die zijn geïnspireerd door propaganda van Islamitische Staat. Het wordt steeds duidelijker dat Mair behoort tot moorddadige rechts-extremisten als Anders Breivik en Timothy McVeigh."

En bij de NOS?

Ook over onze berichtgeving is online veel discussie, met daarbij de vraag waarom wij Mair geen terrorist noemen.

"We kunnen inmiddels wel spreken over 'een aanslag op Jo Cox' en over Thomas Mair als 'een vermeende moordenaar'", zegt Aletta Oosten, adjunct-hoofdredacteur van NOS Nieuws. "Het is nog te vroeg om op basis van wat hij zei in de rechtszaal te stellen dat we hier te maken hebben met een terrorist."