Komt anti-IS-coalitie in gevaar na neerhalen Russisch toestel?
Eind september riep Vladimir Poetin de internationale gemeenschap nog op een brede coalitie te vormen om Islamitische Staat te bestrijden. Voor de Algemene Vergadering van de VN vergeleek de Russische president de terroristen zelfs met nazi-Duitsland, om de herinnering aan de alliantie tegen Hitler in herinnering te roepen.
Daarna begon Poetin een groot offensief in Syrië, officieel om IS te bestrijden, maar het Westen verdenkt hem ervan hiermee vooral zijn bondgenoot, de Syrische president Assad te willen steunen.
Na de aanslagen in Parijs op 13 november is de strijd tegen IS ook voor het Westen weer hoogst actueel. Maar NAVO-lid Turkije heeft zijn eigen agenda in Syrië: het wil vooral de Koerden treffen. De regering in Ankara maakt zich grote zorgen over de Russische luchtaanvallen op onder anderen de Turkmenen in Syrië. Turkije beschouwt die als bondgenoten. De piloten van de Russische straaljager zijn vandaag met parachutes geland in Turkmeens gebied en daar volgens de Turkmenen doodgeschoten.
Coalitie lijkt verder weg
Poetin heeft fel gereageerd en Turkije heeft de NAVO voor spoedoverleg bijeengeroepen. Een brede coalitie tegen IS lijkt daarmee weer verder weg. Maar de vraag is of Rusland überhaupt zo'n coalitie wil, zegt de Turkse militair-analist Can Kasapoglu. "Als Rusland werkelijk deel wil zijn van een coalitie tegen IS, dan zou het andere doelen op het Syrische strijdtoneel moeten kiezen. En ze zouden niet het luchtruim van de NAVO moeten schenden, maar hun acties moeten coördineren met de andere landen die IS bestrijden."
Turkije klaagt al langer over schending van zijn luchtruim door Russische vliegtuigen. Het was volgens deskundigen een kwestie van tijd voordat het een keer mis zou gaan. Toch gelooft correspondent Lucas Waagmeester in Turkije niet dat het conflict ernstig uit de hand zal lopen. "Het lijkt onwaarschijnlijk dat dit het begin is van een grotere militaire escalatie tussen Rusland en Turkije en daarmee de NAVO. Daar heeft op dit moment helemaal niemand belang bij. Turkije benadrukt ook: dit was niet een actie gericht tegen een specifiek land, dit was puur een actie om het Turkse luchtruim te verdedigen."
Rusland reageert met felle woorden en noemt het een zeer ernstig incident. Maar de woordvoerder van president Poetin voegde daar direct aan toe dat Rusland hier geen overhaaste conclusies aan moet verbinden. Rusland-correspondent David Jan Godfroid verwacht geen ernstige consequenties. "Donderdag komt de Franse president Hollande op bezoek, juist om een gezamenlijke aanpak van IS te bewerkstelligen. En als er nu ruzie komt met de NAVO dan kunnen de Russen dat wel vergeten, terwijl ze dat wel heel graag willen."
Rusland kan wel op andere manieren wraak nemen op Turkije, schrijft Rusland-deskundige Mark Galeotti. Dat kunnen economische maatregelen zijn. Turkije is bijvoorbeeld een belangrijke bestemming voor Russische toeristen. Minister Lavrov heeft eerder vandaag al gezegd dat Russen Turkije beter kunnen mijden. En Rusland kan de Koerden in Syrië steunen, waardoor het conflict tussen Koerden en Turken weer verder oplaait.
Diplomatie
Maar het zou onverstandig zijn voor Moskou om het incident nu op de spits te drijven, zegt Dick Zandee van Instituut Clingendael in het Reformatorisch Dagblad. Volgens hem zien we dat Rusland er de laatste maanden voor kiest om zwaar in te zetten op het diplomatieke spoor. "De Russen kiezen er bewust voor de situatie in Oekraïne rustig te houden, omdat ze prioriteit moeten geven aan Syrië. Rusland probeert daarbij weer partij te zijn, weer in het klasje te komen van internationaal overleg in Wenen bijvoorbeeld."
Misschien kan de Franse president Hollande een rol spelen in het bijeen houden van de coalitie tegen IS. Hij spreekt vandaag in Washington met Obama en donderdag in Moskou met Poetin. En na de aanslagen in Parijs heeft hij er alle belang bij dat de strijd tegen IS met zoveel mogelijk landen samen gevoerd wordt.
