'De Chinese overheid heeft het te lang laten lopen'

Het is wachten op het verspringen van de borden op de Chinese beurs. Niet van rood naar groen, zoals in Europa, maar andersom. Want groen betekent verlies, en communistisch rood is winst. Maar de communistische overheid doet op dit moment weinig voor de 40 miljoen particuliere beleggers die hun spaargeld de afgelopen dagen zagen verdampen.

"De toezichthouders hebben het te lang laten lopen. De pers is te enthousiast geweest", zegt Nout Wellink, oud-president van De Nederlandsche Bank. Hij zit tegenwoordig in de raad van bestuur van Bank of China, de staatsbank.

"In april waren er nog juichende artikelen over hoe goed het ging. Men ging lenen, en dat is het gevaar van de huidige situatie. Als de koers inzakt, moet je leningen aflossen waarvoor je het geld niet meer hebt."

In het verleden greep de Chinese overheid in bij economische tegenspoed. Maar nu wil de overheid de economie juist veranderen van een door de staat gereguleerde economie naar een markteconomie. Wellink noemt dat een omslag waarbij risico's horen. "In zo'n proces gebeuren onderweg ongelukken, maar die moeten niet te groot worden."

Moeilijke markt

Wellink noemt de Chinese economie moeilijk voor bedrijven om in te opereren. "Alles was gereguleerd. Je kreeg maar heel weinig rente op de spaargelden. Dus men week uit naar de zwarte economie. Dat waren fondsen die voor jou gingen beleggen en die keerden dan hoge rendementen uit. Ook is er veel gespeculeerd in onroerend goed."

Om dat te kunnen doen, hebben veel bedrijven en mensen zich volgens hem diep in de schulden gestoken. "Die zijn gaan speculeren, waardoor ze nu in de problemen komen."

Minder vertrouwen

De afgelopen maanden nam het vertrouwen in de Chinese economie al af, zegt Wellink. "Sommige mensen dachten dat er bubbels in de economie zaten. Ook waren er tegenvallers in de eerste maanden van dit jaar. Toen dat in juli weer zo was, reageerden beleggers daar scherp op." Dat werd ook in de rest van de wereld gevoeld, omdat veel bedrijven geld hebben gestopt in de Chinese economie.

Chinese bedrijven kunnen in de problemen komen door de beursval. Toch denkt Wellink niet dat de economie helemaal in het slop zal belanden. "De overheid kan extra investeringen gaan doen, zoals in de infrastructuur en huizen."

Maar in de rest van de wereld ligt dat anders, zegt hij. "De relatie tussen ontwikkelingen op de beurs en de economie is daar sterker. Een lichtpuntje: de economie trok net weer wat aan, dus dat geeft een tegenwicht. En de correcties die optreden zijn wenselijk." De beurskoersen in China, maar ook in het Westen, waren lange tijd te hoog, zegt hij.

Correctie of crisis

Wellink gaat er niet van uit dat de wereld opnieuw in een economische crisis belandt. "Maar het verschil tussen een crisis en een correctie, is erg moeilijk te bepalen."

"Vertrouwen. Dat is het sleutelwoord", zegt hij. "Dat is ook bij ons een delicaat woord: de crisis van een paar jaar geleden zit nog vers in het geheugen. Beleggers en investeerders zijn daardoor voorzichtiger geworden."

Daarom moeten beursvallen zoals in China niet te vaak gebeuren. "Als het hierbij blijft, dan ebt dat wantrouwige gevoel wel weg. Als de onrust blijft bestaan, dan zal het invloed hebben op onze economie. Dat merken we in minder investeringen en minder consumptie. Ook de wereldhandel zal dan minder worden."

Maar zo'n vaart zal het niet lopen, zegt Wellink. "Voorlopig zeg ik: er is een crisis hier in China. Maar ik denk dat de Chinezen in staat zijn om dat onder controle te houden. En gelukkig is de rest van de wereld in een betere situatie dan een paar jaar geleden. Maar het blijft een fragiel stelsel."