Voor het eerst openlijk non-binaire sporter op Winterspelen: 'Nog altijd taboe'

• Anne van Eijk

Voor het eerst in de geschiedenis doet er een non-binaire sporter mee aan de Olympische Winterspelen. De primeur is voor de Amerikaanse kunstschaatser Timothy LeDuc, die samen met Ashley Cain-Gribble een duo vormt in het onderdeel voor paren.

"We zijn hier altijd geweest, we hebben altijd al deel uitgemaakt van sport, maar we hebben niet altijd open kunnen zijn", vertelde LeDuc bij CNN. "Ik hoop dat het verhaal nu gaat verschuiven naar dat non-binaire atleten open en succesvol kunnen zijn in de sport."

Zelf heeft LeDuc al meerdere successen geboekt in de sport. In 2019 en 2022 werd die samen met diens partner Cain-Gribble Amerikaans kampioen en nu is die in Peking om voor het eerst deel te nemen aan de Olympische Spelen. "We willen deze prestaties opdragen aan alle mensen die het gevoel hadden dat ze er niet bij hoorden of te horen kregen dat ze er niet bij hoorden in deze sport."

Er niet bij horen

Dat gevoel er niet helemaal bij te horen, herkent Tabi Sutherland, een fanatiek amateurwielrenner. Sutherland is geboren in Schotland en woont inmiddels ruim twee jaar in Nederland, waar die vaak op de racefiets te vinden is. "Het is heel lastig om non-binair te zijn in de sportwereld, het is nog altijd een taboe", legt die uit.

"Veel mensen hebben geen idee wat non-binair betekent", ervaarde Sutherland toen die aan collega-wielrenners vertelde non-binair te zijn. "Sommige mensen zijn in de war als ik het vertel, anderen zeggen dat je niet non-binair kunt zijn, dat het niet bestaat."

"Maar er zijn ook mensen die het bijna als persoonlijke aanval zien als ik zeg dat ik non-binair ben en die het walgelijk vinden. Een paar weken geleden nog kreeg ik een blikje naar m'n hoofd gegooid toen ik in Amsterdam op de racefiets zat met een regenboogpet op. Sommigen vragen ook of ik bij m'n geboorte een meisje of een jongen was, maar dat is geen fijne vraag om aan een non-binair persoon te stellen. Het gaat om hoe je je voelt, hoe je aangesproken wilt worden, niet om welk geslacht je had bij je geboorte."

Sutherland legt uit dat het voor een non-binaire atleet lastig is om te kiezen in welke categorie die moet deelnemen. "In de meeste sporten heb je alleen een vrouwen- en een mannencategorie. We worden gedwongen om te kiezen. Ik kijk liever naar mijn niveau en daar baseer ik mijn keuze op. Dat past op dit moment beter bij de vrouwencategorie, maar ik voel me er erg oncomfortabel bij. Ik word namelijk de hele tijd als vrouw aangesproken, terwijl ik dat niet ben."

Continu uit de kast komen

Daardoor moet Sutherland heel vaak uitleggen dat die non-binair is. "Als je non-binair bent, moet je eigenlijk continu uit de kast komen. Je moet elke keer uitleggen dat je zowel geen vrouw als man bent. Dat is heel erg lastig. Het zou fijn zijn als er bij meer sporten een gemengde categorie komt. Daar zou ik me meer thuis voelen."

Nu er steeds meer professionele sporters openlijk non-binair zijn - bij de afgelopen Zomerspelen won Canadees voetballer Quinn als eerste openlijk non-binaire sporter olympisch goud - hoopt Sutherland dat het steeds meer geaccepteerd wordt, in de sportwereld en in de samenleving. "Maar dat zou niet de taak moeten zijn van ons als non-binaire personen", voegt Sutherland daaraan toe. "Het probleem ligt niet bij ons, de samenleving zou meer kennis moeten vergaren over de LHBT-gemeenschap."

Veilig sportklimaat

"Ik heb de afgelopen jaren heel veel tijd gestopt in het uitleggen aan mensen wat het betekent om non-binair te zijn, maar bijvoorbeeld sportclubs doen zelf helemaal niks. Als zij een veilige omgeving zouden creëren voor LHBT'ers, zou dat al een hele grote stap voorwaarts zijn", aldus Sutherland, die zich samen met het nationale platform Pride en Sports inzet voor een veilig sportklimaat voor alle sporters, ongeacht hun seksuele oriëntatie, genderidentiteit, genderexpressie of geslachtskenmerken.

Ook kunstschaatser LeDuc, die op 18 februari in actie zal komen in Peking, hoopt op meer begrip in de samenleving en in de sportwereld. "Ik hoop dat mijn openheid en authenticiteit helpt om dat gesprek vooruit te helpen. Dat mensen gaan begrijpen dat ook atleten die zich geen man en geen vrouw voelen, geweldige sporters kunnen zijn."