Het oer-Nederlandse artikel 23 van de grondwet ligt onder vuur. Dit artikel regelt de vrijheid van onderwijs, oftewel: de vrijheid een school op te richten op basis van religie of levensovertuiging. Het grootste deel van de Nederlandse basis- en middelbare scholieren gaat naar zo'n 'bijzondere' school, waar dan bijvoorbeeld 'protestants-christelijk' of 'Montessori' op de gevel staat.
Er is eigenlijk altijd discussie over de vrijheid van onderwijs. Want waarom zou je niet iedereen hetzelfde onderwijs geven? Zeki Arslan, onderwijsspecialist op het gebied van etnische minderheden, zei in een hoorzitting in de Tweede Kamer dat het artikel 23 leuk is geweest en veel heeft betekend voor de emancipatie voor bepaalde bevolkingsgroepen. "Maar voor nieuwkomers begint het zo langzamerhand beperkend te werken."
'Zeer onwenselijk'
Hij bedoelt daarmee dat er door de vrijheid van onderwijs vaak al op de basisschool een scheiding te zien is tussen groepen kinderen. Volgens hem zijn er al "mono-etnische scholen", "waar kansarme leerlingen zitten en waar geen docent voor de klas wil staan".
"Ik zou het zeer onwenselijk vinden als mijn kleinkind vooroordelen heeft, omdat hij nooit met uw kleinkind heeft kunnen spelen. Ik zou het ontzettend vervelend vinden als mijn kleinkind nooit uw kleinkind kan uitnodigen voor zijn verjaardag. Onderwijs vormt het belangrijkste instrument om te zorgen dat onze kinderen elkaar ontmoeten en met elkaar leren omgaan."
Iedereen kan een school beginnen in Nederland, Waarom eigenlijk en hoe heilig blijft dat principe? We leggen het je uit.
Afschaffen van artikel 23 is nu politiek niet haalbaar. Daarvoor is het te diep verankerd in het Nederlandse onderwijsstelsel. Maar de laatste tijd gaan er wel weer stemmen op om het artikel af te stoffen.
Aanleiding zijn incidenten op islamitische scholen. Eerst waarschuwde de AIVD voor salafistische invloeden op het Cornelis Haga Lyceum in Amsterdam en later onthulden Nieuwsuur en NRC dat een groot aantal scholen een omstreden lesboek over seksuele voorlichting gebruikten. Daarin werd bijvoorbeeld gezegd dat Allah homoseksualiteit verafschuwt en dat staat volgens critici haaks op een ander deel van de grondwet, namelijk artikel 1. Daarin staat dat iedereen in Nederland gelijk moet worden behandeld.
Het is ingewikkeld om de grondwet te wijzigen. Toch wil de PvdA wil nu een poging wagen. Die partij werkt aan een voorstel, waarin staat dat er meer nadruk moet komen te liggen op gelijkheid. Partijleider Asscher vindt het "een groot goed" dat je in Nederland scholen mag stichten naar eigen overtuiging. "Maar je ziet dat sommige scholen die vrijheid van onderwijs gebruiken om kinderen niet mee te geven wat ze nodig hebben".
PvdA-leider Asscher legt uit wat hij wil veranderen:
Het is nog niet duidelijk hoeveel steun de PvdA zal krijgen. Alleen al binnen het huidige kabinet zijn de meningen verdeeld: CDA en de ChristenUnie vinden dat artikel 23 moet blijven zoals het is. De VVD en D66 hebben er wel kritiek op, maar dat betekent nog niet dat zij het voorstel van de PvdA één op één willen overnemen.
VVD-fractievoorzitter Dijkhoff vindt dat er in het bijzonder onderwijs in elk geval sprake moet zijn van "wederkerigheid": je mag de vrijheid van onderwijs alleen gebruiken om een school op te richten, als je daar vervolgens ook aan de leerlingen onderwijst dat vrijheid en gelijkheid belangrijke waarden zijn. Hij vindt artikel 1 van de grondwet zwaarder zou moeten wegen dan artikel 23.
D66-Kamerlid Van Meenen vindt het op zich prima om artikel 23 te veranderen. Maar dat duurt wel erg lang, zegt hij. "Dan zijn we zomaar acht tot tien jaar verder." Hij wil naar aanleiding van de incidenten in het islamitisch onderwijs kijken of er niet een snellere manier is om in te grijpen. "Bijvoorbeeld een versterking van de Inspectie van het Onderwijs". Die overheidscontrole van het onderwijs is niet in de grondwet, maar in een andere wet geregeld.
Minister Slob van Onderwijs (ChristenUnie) wil voorlopig niks veranderen aan artikel 23. In dagblad Trouw vroeg hij zich vorige week af welk probleem je oplost als je de grondwet aanpast. Hij verwees naar Frankrijk, waar alleen openbaar onderwijs is. "En hebben ze daar geen problemen met integratie?"
Zeker is dat alles voorlopig blijft zoals het is. Ook de discussie zal gewoon door blijven gaan.
