Ping! Weer een like op je Instagram-post. Superleuk natuurlijk, maar wat als je nergens meer naartoe kunt zonder een foto voor Insta te maken? Of teleurgesteld en zelfs verdrietig bent als je niet genoeg likes krijgt? Kortom: Instagramverslaving.
NOS Stories zocht uit wat het platform allemaal uit de kast haalt om jou zolang mogelijk te laten scrollen, swipen en liken, en wat voor effect dat op je heeft.
NOS Stories vroeg volgers naar hun Instagramgedrag. Van de 4500 mensen die een vragenlijst invulden, vindt 40 procent zichzelf verslaafd aan Insta. Eén op de tien geeft aan dat sociale contacten, school en werk lijden onder hun Instagramgebruik. Ruim 4 procent zegt zelfs in paniek te raken als ze niet kunnen scrollen.
Om te zorgen dat je zo lang mogelijk blijft plakken in de app, heeft Instagram een heel leger aan psychologen en designers ingezet. "Die weten precies hoe je moet inspelen op de diepste verlangens van mensen, bijvoorbeeld het verlangen om leuk gevonden te worden. Als je dat weet uit te buiten en in een app-vorm kunt gieten, dan heb je een soort mentale heroïne gecreëerd", legt gedragspsycholoog en designer Tom de Bruyne uit.
Hoe verslavend is Instagram?
Dat Instagram zo verslavend is, komt vooral door wat onderzoekers een 'variabele beloning' noemen. Dat betekent dat het aantal likes en comments dat je krijgt (en van wie) iedere keer kan verschillen. Dat maakt het zo aantrekkelijk: de app is niet voorspelbaar.
Ook het eindeloos kunnen scrollen op je tijdlijn en klikken door de stories heeft effect. Je moet echt zelf initiatief nemen om te stoppen. En dat is volgens De Bruyne voor een mens lastiger dan doorscrollen. Denk aan bijvoorbeeld Netflix. Je moet meer moeite doen om de volgende aflevering niét te kijken, dan wel. "En dat is precies de bedoeling van Insta, want hoe langer je blijft scrollen, hoe meer reclames je ziet en hoe meer geld Instagram aan je verdient."
Zodra het je leven gaat beïnvloeden, dan wordt het een probleem.
Een like op je foto krijgen kan volgens onderzoekers hetzelfde met je hersens doen als een beloning ontvangen of als iemand iets liefs zegt. Als je heel weinig likes krijgt, is het omgekeerde waar. Je kunt je ongelukkig en zelfs verdrietig voelen. "Daar komt de behoefte vandaan om constant online te willen zijn, en dat onrustige gevoel als je niet even dat shotje Insta toegediend hebt gekregen", legt De Bruyne uit.
De hunkering naar likes heeft volgens onderzoekers ook invloed op het 'normale' leven, net als andere verslavingen. "Ik kijk altijd vol verbazing naar duckfacende meisjes die van hun Amsterdam-trip een theatershow maken voor hun volgers", zegt De Bruyne. Ook gaan mensen op zoek naar plekken om foto's te maken, terwijl ze anders niet naar die locaties zouden afreizen. Zo bezochten Instagrammers massaal een bezoekje aan dit chemische meer in Siberië, op zoek naar het perfecte plaatje.
Maar voor de volgers van NOS Stories is Insta meer dan dat. Het is de manier om beter in contact te blijven met vrienden die ze niet meer zo vaak spreken bijvoorbeeld. Ook worden ze blij van leuke foto's en sommigen geven aan inspiratie op te doen voor bijvoorbeeld kunstprojecten. "Instagram is ook vooral heel leuk", legt De Bruyne uit. "Het is niet voor niks dat we zo graag op de app zitten. Maar zodra het je leven gaat beïnvloeden, dan wordt het een probleem."
Een Instagram zonder likes
De makers van Insta lijken de laatste tijd te beseffen dat ze een grote impact hebben op het leven van hun gebruikers. Daarom proberen ze je een beetje te helpen om niet al te verslaafd te raken. Zo is het platform aan het experimenteren met een Instagram zonder likes. En ook kun je een maximum aantal minuten aan schermtijd instellen in de app. Je krijgt dan een melding op het moment dat je die schermtijd overschrijdt. Instagram zegt op die manier er alles aan te doen om gebruikers te beschermen.
Ondanks alle symptomen is een 'Insta-verslaving' niet officieel erkend in de psychologie en er is geen officieel behandelplan voor. Maar je kunt zelf wel degelijk wat doen om die schermtijd naar beneden te krijgen. "Verwijder de app van je homescreen, of zelfs helemaal van je telefoon. Laat jezelf maar een paar keer per dag even kort kijken op de app. Dan kun je de rest van de tijd meer met vrienden verbinden en je echt focussen op andere dingen. Daar word je uiteindelijk nog veel gelukkiger van", zegt De Bruyne.
