Kreeg jij afgelopen jaar ook weleens bij de apotheek te horen dat jouw medicijn op was? Dan was je zeker niet de enige. Bijna 800 keer was er een tekort aan een medicijn.
Dat betekende niet altijd dat je met lege handen naar huis ging. Zes keer was het echt op, maar vaak was er een alternatief beschikbaar. Maar toch, een geneesmiddel van een ander merk kan vervelende bijwerkingen hebben. Ook als de werkzame stof hetzelfde is.
Dat was afgelopen jaar bijvoorbeeld het geval bij de meestgebruikte anticonceptiepil. Bij de pil voldeed een grote partij niet aan de kwaliteitseisen. En doordat ook andere bedrijven tegelijkertijd leveringsproblemen hadden, was hij niet meer te krijgen.
Afhankelijk van China
Hoogleraar Medische Microbiologie Heiman Wertheim van het Radboudumc is kritisch op de manier waarop medicijnen worden gemaakt. "Het productieproces van medicijnen is heel kwetsbaar", zegt hij. "Voor sommige antibiotica zijn namelijk nog maar enkele fabrieken over die de werkzame stoffen produceren. Daardoor zijn we te afhankelijk."
Die fabrieken staan bijna allemaal in China of India, en dat is volgens Wertheim geen goede zaak: "Als er een lading wordt afgekeurd of er ontstaat een ander probleem in een fabriek, dan is er al snel een tekort. Het gaat om de veiligheid van de bevolking en ik vind het daarom vreemd dat we ons zo afhankelijk maken van een land voor onze medicijnen."
Ontdek in onderstaande interactive hoe die afhankelijkheid door kan werken tot in jouw medicijnkastje:
Het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen (CBG, gaat over de kwaliteit van onze medicijnen) zegt het beeld te herkennen dat er de afgelopen twintig jaar steeds meer grondstofproducenten uit Europa zijn weggetrokken - onder meer naar China en India.
Minister Bruno Bruins van Medische Zorg zegt die ontwikkeling scherp in de gaten te houden. "Als we voor de productie van grondstoffen afhankelijk zijn van een beperkt aantal landen maakt dit de keten van geneesmiddelenproductie kwetsbaar. Dat vind ik onwenselijk."
Goedkoop is duurkoop.
Dat medicijnen niet dichter bij huis worden gemaakt, betekent niet dat de kwaliteit van medicijnen in Nederland niet goed is, zegt een woordvoerder van het CBG. "De controle op alle stappen in de productie van medicijnen over de hele wereld is streng. Alle medicijnen moeten aan dezelfde eisen voldoen en de inspecties controleren dit ook op dezelfde manier."
Toch zou hoogleraar Wertheim graag willen zien dat medicijnfabrikanten weer naar Europa komen, ook als dat duurder is. "Goedkoop is duurkoop. Het kost ook jaarlijks geld om naar oplossingen voor tekorten te zoeken. We moeten zorgen dat we niet meer kwetsbaar zijn. Dat zijn we aan onze bevolking verplicht."
Bruins pleit ervoor dat dit probleem hoog op de agenda van de nieuwe Europese Commissie wordt gezet. "Het is belangrijk om op een dossier als dit binnen Europa samen op te trekken met andere landen."
Bij het ontstaan van de tekorten spelen overigens ook factoren een rol die te maken hebben met hoe snel we kunnen inspringen op leveringsproblemen. Zo zouden onze medicijnvoorraden te klein zijn om periodes met problemen te overbruggen.
Ook zijn er critici die erop wijzen dat we het risico op leveringsproblemen te weinig spreiden: in Nederland wordt vaak per verzekeraar slechts een medicijn van een bepaald merk vergoed. De andere partijen produceren daarom minder, want die verkopen minder. Maar als die ene voorkeurspartij dan een probleem heeft, is het niet gemakkelijk voor de anderen hun productie snel te verhogen.