Geen tijd voor pauze, zwart uitbetaald krijgen en fooi die onterecht in de zakken van je baas verdwijnt: honderden jonge mensen laten NOS Stories weten dat het niet altijd volgens de regels gaat bij hun bijbaantje in de horeca.
Zo'n vijfduizend mensen vulden hierover op Instagram een vragenlijst in. Veel van hen zeggen blij te zijn met hun werk, maar er gaat ook nog weleens wat mis. Zeker 1200 minderjarigen geven aan niet altijd pauze te krijgen, terwijl ze daar volgens de wet wel recht op hebben. Door de drukte is er niet altijd tijd voor, maar wettelijk hebben minderjarigen iedere 4,5 uur recht op pauze.
Maar wat mag nou wel en niet in de horeca? En hoe zit het met de nieuwe regels rond oproepkrachten? In onderstaande video zoekt NOS Stories het voor je uit, vanuit de keuken van het Horeca & Toerisme College van het ROC Midden Nederland:
Merel (16) werkte als afwasser in een café en had bijna geen tijd om even te zitten. "Soms had ik acht uur gewerkt zonder pauze, omdat het zo druk was. Als ik soms wel een half uur pauze had, werd heel vaak gevraagd of ik toch nog iets wilde doen."
Ook melden vijfhonderd 15-jarigen dat ze werk doen dat wettelijk niet mag. Ze werken bijvoorbeeld als afwasser met spoelmachines of schenken alcohol. Christian Paul (16) begon vorig jaar in de bediening en stond de eerste vier dagen meteen achter de bar. "Daar moest ik dus ook alcohol schenken, wat eigenlijk niet mag. Ik had geen idee hoe dat moest en ik werd echt in het diepe gegooid."
Daarnaast geven ruim 400 horecamedewerkers aan dat ze contant worden uitbetaald. De kans is groot dat ze dan zwartwerken. Als je dan ziek bent of een ongeluk krijgt, draai je als werknemer zelf op voor de onkosten.
Er staat een hoop te gebeuren in de horeca: vorige week nam de Eerste Kamer het wetsvoorstel Arbeidsmarkt in balans aan. Die nieuwe arbeidswet moet ervoor zorgen dat flexwerkers of mensen met een nulurencontract vanaf volgend jaar meer rechten krijgen.
Een belangrijke verandering voor de horeca in de nieuwe wet zijn de standbydiensten: nu is het nog zo dat oproepkrachten ieder moment moeten komen als de baas belt. Vanaf 1 januari 2020 verandert dit: werkgevers moeten een dienst vier dagen van tevoren inroosteren. Dat kan in de cao-onderhandelingen nog worden teruggebracht naar één dag.
Als een horecabaas zich niet aan die termijn houdt, mag een werknemer de oproep weigeren.
Je weet vooraf niet wanneer het druk wordt of dat iemand bijvoorbeeld moet invallen voor een zieke collega.
Krijg je als werknemer minder dan een dag van tevoren te horen dat je toch niet hoeft op te komen dagen, omdat het bijvoorbeeld rustig wordt? Dan heb je met een nulurencontract alsnog recht op minimaal drie uur loon, zonder dat je daadwerkelijk gewerkt hebt.
Volgens cao-onderhandelaar Jacqueline Twerda van CNV Vakmensen is de bescherming van vier dagen een belangrijke stap voor werknemers. "Stel je voor dat je tentamens hebt: dat is bijna niet te doen als je ineens wordt verplicht om te komen. Daarom is vier dagen van tevoren inroosteren heel belangrijk."
Werkgevers staan hier niet om te springen, zegt Koninklijke Horeca Nederland. "Natuurlijk is op tijd inroosteren voor iedereen beter. Maar dat kan vaak niet, omdat je vooraf niet weet wanneer het druk wordt of iemand moet invallen voor een zieke collega. Ook het weer is niet te voorspellen."
Ook CNV vindt het belangrijk dat het werkgevers niet te moeilijk wordt gemaakt om personeel in te zetten. "Als een werkgever iemand kort van tevoren belt en die wil graag werken, dan is het natuurlijk geen probleem. Maar het is belangrijk dat horecaondernemers iemand niet dwingen, zodat er geen conflictsituatie ontstaat."
Als je nee zei, gaf dat je geen fijn gevoel.
En dat gebeurt weleens, blijkt uit onze enquête. Jonge horecawerknemers zeggen tegen NOS Stories dat ze het soms lastig vinden om nee te zeggen. Bijvoorbeeld Daniel (18) die in de bediening werkte. "Meestal probeerden werkgevers het te forceren door te zeggen dat er sancties zijn. Of ze pushen heel erg, waardoor je een slecht gevoel krijgt als je niet komt."
Afwasser Merel (16) werd af en toe gebeld terwijl ze vakantie had opgenomen. "Ik kon gewoon nee zeggen, maar je merkte wel dat hij dan heel chagrijnig tegen je was. Als je nee zei, gaf dat je geen fijn gevoel."
