"Discussie over nut en noodzaak van opvang is terug. Wat doen we met zieke zeehonden?"
Je zou denken dat deze kop uit de krant van gisteren komt, maar hij staat boven een Volkskrant-artikel uit 1997 over het beëindigen van zeehondenopvang. De discussie hierover lijkt niet echt veranderd in de afgelopen twintig jaar. We dobberen nog steeds op dezelfde zee van argumenten.
Dinsdag kwam namelijk een wetenschappelijke adviescommissie met een vergelijkbare conclusie. Die komt erop neer dat de opvang van zeehonden stukken minder kan. En dat roept heftige reacties op bij dierminnend Nederland.
Het doet denken aan de recente discussie over het bijvoeren van hongerige grazers in de Oostvaardersplassen. Er waren onderbouwde argumenten, van ecologen en biologen, om dat niet te doen op dat moment. Daartegenover stonden emotionele protesten om de dieren vooral niet te laten creperen.
Rationele argumenten lijken dus tegenover emotionele te staan. Wetenschappers wordt verweten geen hart te hebben, terwijl de dierenliefhebbers er misschien iets te veel van hebben.
Dit dilemma leggen we voor aan een dierenethicus, een docent animal studies en iemand van stichting DierenLot.
Als we alles wat ziek zwak en misselijk is opvangen en terugzetten, verstoor je de natuurlijke populatie.
Een van de onderzoekers van het recente rapport over zeehondenopvang is dierenethicus Franck Meijboom. "De vraag bij zeehonden is: waarom doen we dit nou", zegt hij. "In de jaren 80, toen we begonnen met opvang, zaten we op een dieptepunt in de zeehondenstand. Toen waren er goede redenen om te zeggen; we hebben die lage stand als mens veroorzaakt en moeten daar dus ook wat aan doen."
Er is sindsdien veel veranderd. "De Waddenzee is werelderfgoed geworden en met de zeehondenstand gaat het veel beter", zegt Meijboom. "Als we dan alles wat ziek, zwak en misselijk is nog opvangen en terugzetten, verstoor je de natuurlijke populatie."
En toch lijkt dat wat de actievoerders van DierenLot willen. "Ons doel is dat het advies niet klakkeloos wordt overgenomen", zegt Daniella van Gennep van DierenLot. "Vooral standpunten over het dierenwelzijn zijn niet genoeg meegenomen in het rapport."
Maar ook zij pleit er niet voor om alle zielig kijkende zeehonden op te vangen. "Je redt niet elke willekeurige zeehond, maar kijkt kritisch naar welke echt hulp nodig heeft."
Volgens Maarten Reesink, docent animal studies aan de UvA, is het te simpel gedacht om de dierendiscussie terug te brengen naar alleen maar ratio tegenover emotie. "Het gaat veel meer over groepen, tegenover individuele gevallen", legt hij uit. "Als het over een groep dieren gaat, dan zijn mensen harder. Maar als er een individueel geval is, dan verandert de discussie. Eén zielig zeehondje laat je niet snel liggen."
Hierin is onze houding volgens Reesink de laatste decennia wel veranderd. "We zijn opgeschoven in het bekijken van dieren als individuen. Wetenschappers als Frans de Waal wijzen ons erop dat dieren veel slimmer zijn dan we dachten en dat er helemaal niet zo'n grote scheiding is tussen mens en dier."
Maar in die blik zijn we wel selectief. "We hebben meer compassie voor dieren die op ons lijken. Als we alle vliegen of salamanders zouden gaan bijvoeren in de Oostvaardersplassen vindt iedereen dat onzin."
Heel veel discussies zijn heel ad-hoc. Ik zie iets vervelends, daar moet iets aan gebeuren.
De selectieve verontwaardiging komt volgens Franck Meijboom ook naar voren bij het dilemma over het bijvoeren van dieren in de Oostvaardersplassen. "Met de stand van de dieren gaat het bijna te goed voor de draagkracht van het gebied", zegt Meijboom.
"Aan de andere kant: hoe kijk je naar het welzijn van dieren. Op het moment dat een dier het hele jaar goed heeft, maar één maand niet, dan kun je je afvragen of dat dier het over het geheel slecht heeft? Of accepteer je dat honger erbij hoort in een situatie van extreme kou aan het einde van de winter."
Volgens Meijboom is emotie in de discussie niet per se verkeerd, maar moet je hem beter inzetten. "Heel veel discussies zijn heel ad-hoc. Ik zie iets vervelends, daar moet iets aan gebeuren. Het werkt beter om een stap terug te zetten en dan een afgewogen beslissing te maken over wat je het beste kunt doen."