De VS heeft na de gifgasaanval in de provincie Idlib voor het eerst Syrische legerdoelen aangevallen. Voorheen werden alleen andere strijdende partijen aangepakt. Is dit een game changer? Zet dit de verhoudingen tussen alle betrokken landen in het conflict verder op scherp? We maken een rondje langs onze correspondenten.
"Als het inderdaad de Syrische regering is die de gifgasaanvallen heeft uitgevoerd, dan zullen ze nu wel twee keer nadenken voor ze dat nog een keer doen", zegt onze Midden-Oosten-correspondent Sander van Hoorn.
"Grenzen blijken bij de nieuwe Amerikaanse president ook echt grenzen te zijn. Maar Syrië, en Rusland trouwens ook, houden nog steeds vol dat zij niets te maken hebben met wat er in de provincie Idlib is gebeurd."
Opluchting
Volgens Van Hoorn is er opluchting bij de Syrische oppositie dat er nu eindelijk door de Amerikanen wordt gebombardeerd. "Zij vragen om meer", zegt Van Hoorn.
"Toch denk ik dat de opluchting in de provincie Idlib een randje heeft. Daar zijn dagelijks andere bombardementen die worden uitgevoerd en ook de gevechten aan de grondlinies gaan gewoon door. Daar gaat dit allemaal niets aan veranderen."
"Het doel dat Trump hier had, was echt het zenden van een kristalhelder signaal aan Assad", zegt onze VS-correspondent Wouter Zwart.
"En eigenlijk ook aan alle betrokken partijen bij het conflict in Syrië, namelijk dat Amerika een nieuwe president heeft, een new sheriff in town zou je kunnen zeggen. Dit nieuwe Amerika zal niet actieloos toekijken, zoals onder Obama, in het geval van een chemische aanval."
Geen openingssalvo
"Wat deze operatie niet lijkt te zijn is een openingssalvo voor een grote Amerikaanse rol in deze oorlog. Daarvoor was dit bombardement te beperkt. Heel erg gericht op dat ene vliegveld, waarvandaan Syrische toestellen hun chemische aanval uitvoerden."
"Maar heel zeker weten we het niet. Sommige deskundigen zeggen: als je eenmaal begint met zo'n aanval, dan is er eigenlijk geen weg meer terug. Zeker op het diplomatieke vlak. Dan is de geest uit de fles."
Dit schaadt natuurlijk de relatie met Rusland, maar dat zal de VS hebben ingecalculeerd.
En de relatie met de Russen? "Voor zover we nu weten heeft het Pentagon de Russische defensie op de hoogte gebracht", zegt Zwart. "Dat is via een speciale communicatielijn gebeurd, die juist is bedoeld om ongelukken en escalatie te voorkomen."
Voor zover bekend zijn er in ieder geval geen Russische doelen geraakt of militairen gewond geraakt. "Wel hebben de Russen van tevoren de Amerikanen stevig gewaarschuwd. Maar dat heeft dus niets uitgehaald."
"Dit schaadt natuurlijk de relatie tussen de twee, maar dat zal de VS hebben ingecalculeerd", zegt Zwart. "De vraag is: wat betekent dit op het slagveld in Syrië? Gaan de Russen nu actiever optrekken met Assad? Eén ding lijkt al wel gebeurd: die specifieke communicatielijn zou Moskou, voorlopig althans, hebben uitgezet."
Wat gaat Trump verder doen? "We zien dat Trump binnen 48 uur totaal tegenstrijdige signalen afgeeft", zegt Zwart. "Eerst zei hij dat Amerika niets wil forceren in Syrië. Dus welke Trump de echte is en wat zijn langetermijnbeleid in Syrië is, is echt afwachten."
Rusland denkt héél anders over de luchtaanval. "Het Kremlin is woedend", zegt correspondent David Jan Godfroid. "De relatie tussen Rusland en de VS was al slecht, hij kan eigenlijk niet slechter."
President Poetin heeft meteen gezegd dat deze aanval de verhoudingen zal beschadigen. "De regeringswoordvoerder noemt de aanval een daad van agressie die consequenties zal hebben, maar welke consequenties is niet duidelijk."
Luchtveiligheidsafspraak
Het enige concrete dat al is gebeurd, is dat Rusland een luchtveiligheidsafspraak met de VS heeft opgeschort. Die was bedoeld om ongelukken bij luchtaanvallen boven Syrië te voorkomen. "Als daardoor vliegtuigen botsen, weet je niet wat er gaat gebeuren", zegt Godfroid.
Rusland is van een koude kermis thuisgekomen.
"De uiterste consequentie is oorlog, maar vooralsnog denk ik niet dat het daarvan komt. Al kan je niets uitsluiten", zegt Godfroid. Rusland wil nu een spoedzitting met de Veiligheidsraad. "Rusland hoopte dat de verhoudingen met Amerika, met Trump als president, zouden verbeteren, maar wat dat betreft zijn ze van een koude kermis thuisgekomen."
"Ik denk dat dit een waarschuwing is voor de Iraniërs dat de grenzen van hun invloed op dit moment in Syrië bereikt zijn", zegt onze man in Teheran, Thomas Erdbrink. "Er zal heel veel retoriek zijn van Iraanse kant dat ze meer strijders gaan sturen en dat ze zich harder op zullen stellen. Maar ik verwacht niet dat er heel veel reactie komt op deze specifieke aanval op dit vliegveld."
Sinds Trump president is, is de verhouding tussen de VS en Iran er niet bepaald op vooruit gegaan. Gevoelig punt is natuurlijk het atoomakkoord, waarin Iran belooft geen kernwapens te zullen ontwikkelen. Staat dat nu onder druk?
"Het atoomakkoord is een overeenkomst tussen meerdere landen", zegt Erdbrink. "Ook al heeft Trump kritiek geuit op de overeenkomst, het ligt niet in de lijn der verwachting dat daar iets aan verandert. En zeker niet naar aanleiding van deze aanval op Syrië."
"Saoedi-Arabië heeft enthousiast gereageerd op de Amerikaanse aanval", zegt Midden-Oosten-correspondent Sander van Hoorn. "Ze zijn blij dat de Syrische regering eindelijk aangepakt wordt, maar de Amerikaanse aanval lijkt een eenmalige actie. De kans dat ook Saudi-Arabië zich in de bombardementenstrijd mengt, is daardoor eigenlijk nul."
Niet heel veel verandering
Qua verhoudingen verandert er uiteindelijk niet heel veel na het Amerikaanse bombardement op de Syrische luchtmachtbasis. "Saoedi-Arabië weet zich op meerdere fronten gesteund door de Amerikanen. Bij de oorlog die ze voeren in Jemen bijvoorbeeld."
"Ook de steun aan de Golfstaten in de strijd tegen Iran is welkom bij de Saoedi's. Dat is ook iets dat de Saoedi's toejuichen. Alleen zij zouden graag zien dat Amerika verder gaat. Maar dat lijkt niet te gebeuren."
De Nederlandse reactie ligt in lijn met die van de rest van de Europese Unie. De formele reactie van de EU kwam van Europese Raad-voorzitter Donald Tusk: de EU staat achter de VS. Net als de meeste andere EU-leiders, zegt correspondent Thomas Spekschoor.
"Iedereen vindt: zo'n barbaarse daad van het Assad-regime, daarop kon een antwoord niet uitblijven. Ik heb eigenlijk niemand gehoord die de aanval afkeurt." En dat Trump dit op eigen houtje doet? "De NAVO zegt dat ze vóór de aanval zijn ingelicht, maar hoe lang daarvoor is niet duidelijk", zegt Spekschoor.
"Het zegt voornamelijk dat als je een aanval wil uitvoeren, je het op deze manier doet. Als alle 28 NAVO-landen hadden moeten instemmen, had dat dagen of weken geduurd." Of, zoals Europarlementariër Guy Verhofstadt zegt:
"De EU lijkt opgelucht over de voortvarendheid waarmee president Trump te werk is gegaan", zegt Thomas. "De EU-leiders zijn eensgezind: we staan achter de aanval, want die gaat ook over onze rode lijn. Maar niemand binnen de EU was nu van plan om zelf zo'n aanval uit te voeren."