Het is 'gênant' en niet zonder gevolgen dat Rusland een Duitse commandant afluisterde

"Hallo! Kapitein Ehrgang hier. Ik zal u even toevoegen..." "Ja doe maar, ik ben momenteel in Singapore."

Een Duitse luchtmachtofficier videobelt vanuit een hotel in Singapore met collega's. Terwijl ze praten over kruisraketten in Oekraïne luistert de Russische geheime dienst stiekem mee. Het klinkt als een spannend filmscenario. Maar het is werkelijkheid.

Hoe kon Rusland zo infiltreren, waarom maakt het Kremlin de spionage wereldkundig en wat betekent het voor de mogelijke levering van Duitse raketten aan Oekraïne? Dat vragen we aan een Duitse inlichtingenexpert en oud-Commandant Landstrijdkrachten Mart de Kruif.

De afgetapte videovergadering dateert van 19 februari. De hoogste baas van de luchtmacht overlegt met officieren over de inzet van Duitse Taurus-kruisraketten in Oekraïne.

De levering van die raketten is een heet hangijzer in Duitsland. Bondskanselier Scholz wil niet te veel betrokken raken bij de oorlog, anderzijds voelt hij de druk van landen als Groot-Brittannië en Frankrijk die wel zonder aarzelen langeafstandswapens leveren aan Oekraïne.

Blamage

De spionage is een flinke blamage voor Duitsland. Volgens de Duitse onderzoeksjournalist Florian Flade, die veel publiceerde over inlichtingendiensten, konden de Russen het gesprek mogelijk onderscheppen omdat de luchtmachtofficier in Singapore gebruikmaakte van de wifi in zijn hotel.

"Moskou laat zien dat gevoelige gesprekken in het Duitse leger niet via veilige lijnen gevoerd worden. Je vraagt je af of die hoge militairen zich ervan bewust zijn dat er een informatieoorlog gaande is, een hybride oorlog, met Rusland."

De eenvoud waarmee Rusland zomaar kon spioneren baart ook militair deskundige De Kruif zorgen. "Zulke gesprekken moet je altijd voeren in één ruimte. En als het niet anders kan via een beveiligde verbinding."

Herrie schoppen binnen NAVO

Rusland deelt de audio-opnames in een poging verdeeldheid binnen de NAVO te creëren. En dat lukt, zegt Flade. Niet alleen omdat in de vergadering wordt gesproken over geheime Amerikaanse operaties in Oekraïne. Ook omdat Scholz afgelopen week nog zei nog dat Taurus-raketten leveren geen optie is. Uit de audiotapes blijkt nu dus dat het tegengestelde waar is.

"En dat is heel gênant voor Scholz", zegt Flade. "Het is bovendien in tegenspraak met wat hij eerder zei, namelijk dat de Taurus alleen door Duitse soldaten kan worden geactiveerd."

Ook publiceert het Kremlin de tapes als "propagandastrategie", zegt Flade. "Ze zeggen: 'Luister, zo plannen de Duitsers de oorlog tegen ons. Net als in de Tweede Wereldoorlog. In Rusland beklijft dat."

Duitsland discussieert al maanden over het wel of niet leveren van Taurus-raketten. Tegenstanders voelen zich nu gesterkt: de tapes bevestigen hun angst dat Duitsland te veel betrokken raakt bij de oorlog tussen Rusland en Oekraïne.

Onze oosterburen moeten er rekening mee houden dat het Kremlin vaker succesvol spioneert, zegt De Kruif. "We weten niet wat ze nog meer weten." Hij sluit niet uit dat Rusland meer operationele details kent, bijvoorbeeld over de werking van de Taurus-raketten. Dus is met de publicatie van de tapes de kans geslonken dat Scholz ze alsnog gaat leveren.

Doelgericht en onder de radar

Dat is slecht nieuws voor Oekraïne, dat al lange tijd aast op de raketten. De Taurus-kruisraketten staan bekend als zeer doelgerichte wapens die flinke schade aan kunnen richten. Bovendien kunnen ze meer dan vijfhonderd kilometer vliegen, vlak boven de grond, waardoor Russische radars ze moeilijk opmerken. "Een Taurus is een wapen waarmee je zelfs diep op Russisch grondgebied doelen zou kunnen raken."

Ook de Krimbrug vernielen is dan dus een optie. En dat is precies wat Zelensky wil, want dan gaat er een streep door de Russische aanvoerroute naar de Krim. De enige optie die Poetin dan overhoudt om zijn leger te bevoorraden is over land via de bezette Oekraïense gebieden. "En dat maakt ze nog kwetsbaarder."

Mart de Kruif vertelt waarom de Taurus-raket zo effectief kan inslaan op zijn doel:

De Duitse regering wil vooralsnog weinig kwijt over de Russische spionage. Wel kondigen ze uitgebreid onderzoek aan. Inlichtingenexpert Flade denkt niet dat Scholz de functionarissen die het gesprek bijwoonden zal ontslaan. Want dan is Poetin de grote winnaar van dit spionageschandaal. Nog meer dan hij nu al is.