Vluchten voor de Russische bezetter kan alleen via één hobbelige zandweg door niemandsland
Oekraïners die willen vluchten voor de Russische bezetter hebben op dit moment nog één optie: de grensovergang bij het plaatsje Kolotilovka. Dat is de laatste plek waar mensen vanuit Rusland kunnen oversteken naar het vrije Oekraïne. Wie de oversteek wil maken moet wel twee kilometer lopen door niemandsland over een hobbelige zandweg met kuilen.
De vluchtelingen mogen één koffer meenemen. Wat er niet in past moeten ze achterlaten. "'s Ochtends weten we niet hoeveel mensen er in de loop van de dag komen", zegt Katerina, die werkt als vrijwilliger op de grenspost. "Soms zijn het er nog geen 100, maar meestal zijn het 130 tot 150 mensen. En soms zijn het er meer dan 200."
Rusland bezet sinds september 2022 de vier Oekraïense regio's Donetsk, Cherson, Zaporizja en Loehansk. In 2014 annexeerde Rusland ook het Oekraïense schiereiland de Krim. In die bezette gebieden wonen naar schatting 4 tot 6 miljoen Oekraïners. Via het front kunnen ze niet oversteken. Dus als ze naar het vrije deel van het land willen, moeten ze via Kolotilovka.
Dat levert soms ingewikkelde reizen op. Er zijn bijvoorbeeld mensen die vanuit de Krim vluchten. Zij moeten dan eerst honderden of zelfs meer dan duizend kilometer afleggen via Russisch grondgebied voordat ze kunnen beginnen aan de voettocht in Kolotilovka, dat in het noordoosten van Oekraïne ligt nabij Charkiv.
Vooral ouderen steken over
Het zijn vooral oudere mensen die de oversteek maken, zegt Tatjana, die ook als vrijwilliger werkt op de grenspost. Zij wilden of konden niet meteen vluchten toen de Russen hun land innamen. "Want ze hebben daar hun hele leven gewoond. Ze houden vaak zelf dieren, hebben een moestuin, een huis en hun eigen voorzieningen. Dus het valt hen heel zwaar."
Zeker 18.000 mensen hebben gebruik gemaakt van deze grensovergang sinds het begin van de Russische invasie van de Oekraïne, zei de grenswacht eerder tegen een Oekraïens weekblad . Sommige overstekers worden onderworpen aan een urenlange ondervraging door Russische grenswachters.
Tatjana ziet ook veel Oekraïners de oversteek maken omdat ze dringend medische hulp nodig hebben. Zoals de 61-jarige Irina. Zij heeft kanker en moest met 40 graden koorts, zittend in een rolstoel, langs de grenspost.
Mensen als Irina krijgen hulp van barmhartige Russen zoals Natalja Visjenkova en haar man Aleksandr. Zij vingen al honderden Oekraïners op in hun huis, op zo'n honderd kilometer van Kolotilovka. Vanuit dat huis brengen ze hen naar de grenspost. Natalja: "Toen we hoorden dat de speciale militaire operatie in Oekraïne begon wisten we dat er veel slachtoffers en vluchtelingen zouden zijn die geholpen moesten worden."
Het was Aleksandr die de zieke Irina hielp door een rolstoel te kopen en te regelen dat mensen haar over de hobbelige weg zouden duwen. Maar dat was direct ook de laatste keer dat hij iemand de grens over hielp.
Want op dit moment zit Aleksandr in de gevangenis. De Russische autoriteiten pakten hem vorige maand op nadat hij klaagde over corruptie bij de grens. Hij zei dat grenswachters zich laten betalen voor een plek in de wachtrij.
De Russische politie deed een huiszoeking en daarbij vonden ze granaten. Maar volgens zijn vrouw Natalja stammen die uit de Tweede Wereldoorlog. "Ze zeiden dat ze een proces-verbaal hadden opgemaakt, maar dat document was ergens kwijtgeraakt."
Volgens het Russische medium The Insider moeten Oekraïners soms meerdere dagen wachten voor ze worden doorgelaten bij Kolotilovka. Gezien de vrieskou en het ontbreken van andere voorzieningen zou daarom een humanitaire crisis dreigen.
Oekraïners die de omgekeerde weg willen bewandelen, dus naar Rusland, moeten andere routes kiezen. Tot vorige maand was er nog een veilige route over EU-territorium via de Baltische Staten, schreef de NOS . Maar die is inmiddels dicht. Dus is het vliegtuig de laatste optie. Vanuit de EU gaan geen vluchten naar Rusland, dus Oekraïners die de reis toch willen maken moeten eerst naar bijvoorbeeld Turkije of Dubai vliegen.
