Hamas nog niet akkoord met staakt-het-vuren: 'Het kan zomaar een nee worden'

De nieuwste poging om een gevechtspauze te bereiken tussen Hamas en Israël blijft voorlopig nog zonder resultaat. In het nieuwste voorstel staat een staakt-het-vuren van veertig dagen met een eventuele verlenging als Hamas meer gijzelaars vrijlaat. Israël zal in het plan mogelijk duizenden Palestijnse gevangenen vrijlaten, in ruil voor iets meer dan dertig gijzelaars.

Voor Hamas zou het voorstel dat op tafel ligt niet ver genoeg gaan. Hamas-leider Yahya Sinwar wil van Israël zwart op wit dat de oorlog helemaal stopt en dat Israël zich volledig terugtrekt uit Gaza. Volgens Israëlische media eist Sinwar ook dat de Palestijnse gevangenen - die in ruil voor Israëlische gijzelaars zouden worden vrijgelaten - terug mogen keren naar de Westelijke Jordaanoever.

'Nee'

Hamas wil zijn huid duur verkopen, denkt islamoloog Joas Wagemakers van de Universiteit Utrecht. Waarbij de gegijzelden de troef zijn. "Als ze de gijzelaars opgeven, is er geen zekerheid voor Hamas dat Israël het er dan bij laat. Israël kan doorgaan met de operatie in Rafah, zo vreest Hamas. En dan hebben ze niets meer te bieden."

Wagemakers denkt dat Hamas daarom zelfs 'nee' gaat zeggen tegen het voorstel. "Israël is heel erg van zins om door te gaan met een aanval op Rafah, blijkt wel uit uitlatingen van premier Benjamin Netanyahu en ook andere ministers."

Dat Israël nog niet klaar is met de oorlog, is goed mogelijk, denkt Bart Wallet, hoogleraar Joodse Studies aan de UvA. Want Israël heeft de oorlogsdoelen nog steeds niet gehaald: dat waren de vernietiging van Hamas en de terugkeer van de gegijzelden. "Hamas zal vast een flinke knauw toegebracht zijn", zegt Wallet. "Maar de beweging is niet op de knieën gebracht."

Patstelling

Het dreigende offensief in Rafah, dat Israël ziet als het laatste bolwerk van Hamas, is ook voor de internationale gemeenschap reden om haast te maken met een bestand. De Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken, Antony Blinken, noemde het voorstel aan Hamas deze week "buitengewoon genereus". "Daarmee zeggen de Amerikanen eigenlijk dat Hamas niet kan weigeren, dat de bal nu echt bij Hamas ligt", zegt Wagemakers.

Maar tegelijkertijd is het ook vanuit Israëlische zijde nog niet zeker dat er een staakt-het-vuren komt, zegt Wallet. "Er woedt een halve oorlog binnen het Israëlische kabinet: ultrarechtse partijen vinden dat de aanval op Rafah koste wat kost moet doorgaan. Anderen hebben het juist over de gegijzelden. Die twee oorlogsdoelen komen nu steeds meer tegenover elkaar te staan."

Al groeit de druk van de internationale gemeenschap, ziet Wallet. "We weten dat de VS op Egypte en Qatar veel druk uitoefenen om een bestand met Hamas te forceren. Het idee is dat het nú moet gebeuren. In het belang van Amerika en in het belang van bevolking in Gaza. De druk is groot."

Er zijn ook ideeën waarbij Hamas de wapens helemaal neerlegt in ruil voor een Palestijnse staat, zegt Wagemakers. Dat gaat dan om gebieden die 1967 zijn bezet, een Palestijnse hoofdstad in Oost-Jeruzalem én de terugkeer van de Palestijnse vluchtelingen. "Dat is een voorstel waar Israël niet mee akkoord zal gaan. Nu niet, en ook in de verre toekomst denk ik niet."

Wallet zegt dat er op de achtergrond ook nog iets anders speelt, wat "een grote klapper kan zijn". "Als Israël de Gaza-operatie beëindigt in ruil voor een deal met Saudi-Arabië, die nu wordt voorbereid. Die deal houdt in dat Israël zich terugtrekt uit Gaza, de uitbreiding van de nederzettingen bevriest en zich vastlegt op het toewerken naar een Palestijnse staat met een tijdspad van drie tot vijf jaar."

In ruil daarvoor zal de relatie tussen Israël en Saudi-Arabië worden genormaliseerd, legt Wallet uit. "In politieke zin wint Israël daar veel bij, zeker op de langere termijn. Maar de huidige regeringscoalitie zal dit zeer waarschijnlijk niet doen, daar is een andere regering voor nodig."

Steun

En al is Israël volgens Wagemakers nog steeds duidelijk in het voordeel - "Israël is de sterkste partij, dus die zal dit het langste volhouden"- Hamas weet ook dat de internationale steun voor de Palestijnse zaak groeit.

"Hamas ziet dat de legitimiteit van Israël, van de Israëlische bezetting, de legitimiteit van de huidige Israëlische regering, in toenemende mate in twijfel worden getrokken", zegt de islamoloog. "Hamas zal proberen de langste adem te hebben en dit vol te houden."