'De Amerikanen lijken doorgedrongen tot alle lagen van het Kremlin'

De afgelopen dagen verschenen geheime Amerikaanse overheidsdocumenten online met zeer gevoelige informatie, met name over het Oekraïense leger: hoe soldaten uitgerust zijn, cijfers van de afnemende wapenvoorraad en de locatie van luchtafweergeschut.

Onduidelijk is wie er achter het lek zit, maar duidelijk is wel dat het lek niet alleen voor Oekraïne en Amerika pijnlijk is. Want in de documenten zitten ook veel specifieke details over het Russische leger - details die de Amerikanen waarschijnlijk alleen met hooggeplaatste bronnen kunnen hebben verkregen.

"Je krijgt echt de indruk dat de Amerikaanse inlichtingendiensten zijn doorgedrongen tot alle lagen van de Russische overheid", zegt Michael Schwirtz, onderzoekjournalist bij de Amerikaanse krant The New York Times.

'Deze documenten zijn echt'

Aanvankelijk vermoedden deskundigen juist dat iemand met pro-Russische sympathieën de documenten had verspreid. De eerste gelekte stukken gingen onder meer over de steun van het Westen aan Oekraïne en over een aankomend Oekraïens offensief. Bovendien bleek zeker één document bewerkt: een schatting van het aantal Russische doden zou naar beneden zijn bijgesteld, terwijl het aantal Oekraïense slachtoffers juist naar boven was bijgesteld.

"Maar het lijkt erop dat de bulk van de documenten authentiek is", zegt Schwirtz, die veel over het lek schrijft en de documenten heeft bestudeerd.

Politicoloog Thomas Rid, internetveiligheidsexpert bij de Amerikaanse Johns Hopkins Universiteit, bevestigt dat. "Een van de documenten die online rondgingen, was aangepast nadat de oorspronkelijke versie al ergens online was gekomen. Maar deze documenten lijken mij geen vervalsingen, ze zijn echt. 99 procent zeker."

Inmiddels lijkt het onwaarschijnlijk dat Rusland achter het lek zit: later bleek er ook over het Russische leger gevoelige informatie online te staan, onder meer in uitgeschreven gesprekken tussen Russische veiligheidsbeambten.

"Als je dat leest, lijkt het soms alsof de VS in één kamer zit met Russische functionarissen", zegt Schwirtz. "Het gaat over Russische verliezen, over Oekraïense gebieden waar Rusland aanvallen had gepland en over moeilijkheden die Rusland heeft bij het handhaven van de veiligheid op sommige van zijn bases."

Rid: "Het is echt opmerkelijk hoe buitengewoon de toegang is die de Amerikaanse inlichtingengemeenschap heeft tot de Russische militaire planning."

Het lek zal zowel Washington als Moskou tot actie dwingen, verwachten Rid en Schwirtz. "De Amerikaanse inlichtingendiensten blijken behoorlijk lek", zegt Rid. "De afgelopen jaren hadden we onder meer de Chelsea Manning-lekken en de Snowden-lekken. De diensten moeten echt hun zaken op orde brengen."

Schwirtz: "De gelekte informatie kan ertoe leiden dat de Russische overheid gaten in hun overheidsapparaat gaat proberen te dichten om te voorkomen dat er meer informatie uitlekt. Dat kan het werk van Amerikaanse diensten weer wat lastiger maken."

Gevolgen voor spionnen

En: bronnen van Amerikaanse diensten zullen zich in de toekomst wat sneller afvragen of het wel veilig is om gevoelige informatie met de Amerikanen te delen. Rid: "Mensen nemen enorme persoonlijke risico's om voor de VS te spioneren. We moeten ons best doen om hun geheimen hier te houden."

Ook de Oekraïense overheid zal balen van het lek, denkt Schwirtz. "Dat informatie nu openbaar is over hun eenheden en hoe die ingezet gaan worden in het tegenoffensief in de lente, kan de situatie een stuk lastiger maken voor Kyiv. Het leger zal wat aanpassingen moeten doen nu deze informatie op straat ligt, zeker met betrekking tot de locatie van hun luchtafweergeschut."

"Tegelijk zeggen hoge Oekraïense militairen tegen me dat de informatie een momentopname van de oorlog is. De strijd is dynamisch, dus de documenten hoeven niet meer op de huidige situatie van toepassing te zijn."