Kabinet vreest nieuwe natuurplannen van EU, bouw mogelijk nog meer ‘op slot’
Het kabinet probeert in Brussel plannen voor een nieuwe natuurherstelwet af te zwakken. Uit een eerste onderzoek door het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit blijkt dat het plan van de Europese Commissie 'verstrekkende gevolgen' kan hebben voor onder meer woningbouwprojecten.
Het gaat om nieuwe Europese plannen die de staat van de natuur moeten verbeteren. De Commissie stelt dat meer dan 80 procent van de natuurgebieden in Europa in slechte staat verkeert. Het gaat bijvoorbeeld om veengebieden, graslanden en duinen - waar Nederland er veel van heeft.
De plannen komen van de Europese Commissie. Het Europees Parlement en de verantwoordelijk ministers van de EU-landen buigen zich nu over die plannen. Samen onderhandelen zij over hoe het voorstel van de Europese Commissie er uiteindelijk definitief uit komt te zien in een wet. Als alles volgens planning verloopt, kan er in december dit jaar een Europees akkoord liggen, schrijft minister Van der Wal donderdag in een Kamerbrief.
Maar wat er van het oorspronkelijke voorstel van de Europese Commissie overblijft, is nog de vraag. Er klinkt namelijk veel kritiek vanuit zowel het Europees Parlement als vanuit verschillende lidstaten. Een van die kritische lidstaten is Nederland.
Nieuwe stikstofcrisis?
Minister Christianne van der Wal (Natuur en Stikstof) zegt tegen Nieuwsuur de ambitie van de voorgenomen wet te steunen. "Het is ontzettend belangrijk dat we de natuur herstellen." Maar het kabinet heeft grote vrees voor een specifiek element uit de verordening: het verslechteringsverbod. Dat verbod houdt in dat projecten zoals de bouw van woningen of de aanleg van wegen geen negatieve invloed mogen hebben op natuurgebieden.
Zo'n verslechteringsverbod bestaat al voor Natura 2000-gebieden. Om die reden krijgen projecten die voor te veel stikstofneerslag zorgen in Natura 2000-gebieden geen vergunning. "En kijk naar de situatie waar we nu in zitten. De vergunningverlening loopt vast."
Het kabinet doet er daarom alles aan om te voorkomen dat een verslechteringsverbod voor álle natuurgebieden in de definitieve Europese wetgeving belandt. "Ik ben met collega's in gesprek, ook achter de schermen. Het hele kabinet. We zijn dit met zijn allen continu aan het agenderen", zegt Van der Wal.
Dit zal zó ingrijpend zijn.
Het kabinet krijgt daarbij steun van de Tweede Kamer. De BBB riep het kabinet in een motie op zich maximaal in te spannen in Europa om het verslechteringsverbod van tafel te krijgen. Die motie werd afgelopen oktober aangenomen door een meerderheid van de Kamer. Coalitiepartijen D66 en ChristenUnie stemden tegen de motie.
LTO is zeer sceptisch
Boerenorganisatie LTO en de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) spraken zich ook al uit over de Europese plannen. De LTO vreest dat landbouwgrond wordt ingeperkt en wil dat de doelen worden afgezwakt en op de lange baan worden geschoven. "Dit zal zó ingrijpend zijn. We zien dat door de huidige stikstofwetgeving de mogelijkheden al flink worden ingeperkt voor de agrarische sector," zegt portefeuillehouder Natuur bij LTO Edwin Michiels. "Het zou tot een nieuwe stikstofcrisis kunnen leiden."
De VNG verzet zich tegen de harde doelen uit het Europese plan die bepalen hoe een groot deel van een stad uit groen gebied moet bestaan. Goede inrichting van de openbare ruimte is aan gemeenten zelf, stellen zij.
Goed voor natuur, maar moeilijker bouwen
Volgens de Europese Commissie zijn de natuurherstelplannen hard nodig, omdat het slecht gesteld is met de biodiversiteit in Europa. Zo gaat een op de drie bijen- en vlindersoorten achteruit, net als een meerderheid van de vispopulaties en amfibieën.
Het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit voerde een verkennend onderzoek uit naar de impact van de Europese plannen, wanneer die in hun huidige vorm zouden worden ingevoerd. Daaruit blijkt dat het vergeven van vergunningen voor grote bouwprojecten nog moeilijker kan worden dan het nu al is door de stikstofcrisis. Uit het onderzoek komt eveneens naar voren dat het plan van de Europese Commissie een positief effect zal hebben op de natuur in Nederland.
De conceptwet van de Europese Commissie kent tal van regels over hoe lidstaten hun natuurgebieden moeten herstellen. Landen mogen zelf kiezen welke herstelmaatregelen ze inzetten. Daarvoor moeten ze plannen maken en in kaart brengen hoe de staat van de natuur is. Die plannen leveren ze in bij de Europese Commissie en die kijkt samen met het Europees Milieuagentschap of de plannen voldoen.
Ook leden van het Europees Parlement zien veel bezwaren, laten zij aan Nieuwsuur weten. Esther de Lange (CDA) verwijst het voorstel naar de prullenbak. "Ik zit nu zestien jaar in het Europees Parlement en ik heb nog nooit een voorstel ingediend dat zegt: verwerp het voorstel van de commissie. Nu wel, omdat ik me over deze wet heel veel zorgen maak."
Haar politieke tegenstander Bas Eickhout (GroenLinks) is blij met de intenties van de wet, maar niet met de doelen. "Het gaat gewoon niet goed met Europese natuur, dus we moeten meer doen. Je merkt in het voorstel dat er heel veel voorzichtigheid is. Er wordt veel vrijheid bij de lidstaten gelaten, die hun eigen herstelplannen moeten maken."
Die pogingen tot afzwakken zijn een doorn in het oog van wetenschapper Jeroen Candel van de Wageningen Universiteit. Hij is een petitie begonnen om het kabinet zijn standpunt te laten herzien. "Men realiseert zich nu door de stikstofcrisis dat je je ook echt aan afspraken uit het verleden moet houden. Het verlies van biodiversiteit is een groot probleem. Daarom is versnelde actie nodig en is deze wet ook broodnodig."
