Hoogleraar UvA neemt ontslag na heimelijke constructie met vastgoedlobby
Hoogleraar Hein Vermeulen van de Universiteit van Amsterdam heeft ontslag genomen nadat hij jarenlang heimelijk blijkt te zijn gesponsord door een lobbyvereniging van vastgoedbeleggers. Vermeulen deed op kosten van de vereniging onder meer onderzoek naar belastingvrijstellingen voor vastgoedbeleggers. De sponsoring liep niet rechtstreeks, maar via een tussenpersoon, blijkt uit onderzoek van Nieuwsuur.
Vermeulen was op de hoogte van de constructie, maar heeft de universiteit hierover nooit ingelicht. Ook in publicaties deed hij geen melding van de financiering. De constructie rond Vermeulen is discutabel omdat het vragen oproept over de grens tussen commerciële belangen en onafhankelijke wetenschap.
Vermeulen neemt ook ontslag bij het gerechtshof Arnhem-Leeuwarden, waar hij raadsheer-plaatsvervanger was.
Intern onderzoek
De Universiteit van Amsterdam zegt niet op de hoogte te zijn geweest van de constructie. Vermeulen zelf is niet bereikbaar voor commentaar.
Na vragen van Nieuwsuur heeft decaan Andre Nollkaemper een intern onderzoek ingesteld naar Vermeulen, maar ook naar de betrokkenheid van voormalig vakgroepvoorzitter Rob Cornelisse. Er zijn aanwijzingen dat ook hij destijds betrokken was bij de constructie.
In 2012 werd Vermeulen bijzonder hoogleraar bij de Universiteit van Amsterdam. Hij kreeg een zogenaamde bijzondere leerstoel. Dat betekent dat niet de universiteit zijn loon betaalt, maar een externe partij.
In dit geval was dat de Amsterdam School of Real Estate (ASRE), een instituut voor vastgoedkunde gelieerd aan de Universiteit van Amsterdam. In de regel declareert de universiteit bij de financier, maar Vermeulen kreeg het geld rechtstreeks van de financier op zijn rekening gestort.
De ASRE betaalde op papier de facturen voor de aanstelling van Vermeulen, maar in werkelijkheid kwam het geld van de Vereniging ter behartiging van de gezamenlijke belangen van beursgenoteerde fiscale vastgoedbeleggingsinstellingen (VBFV). Zij sponsorden Vermeulen vijf jaar lang.
Financiering
De VBFV bestaat uit zes leden: Corio, Eurocommercial Properties, Wereldhave, Unibail Rodamco, NSI en VastNed Retail. Zij lobbyen voor een gunstiger vestigingsklimaat voor vastgoedbeleggers. Vermeulen is ook werkzaam als fiscalist bij Price Waterhouse Coopers (PWC). Zijn werkgever laat weten wel op de hoogte te zijn geweest van de financiering van de leerstoel door de lobbyvereniging. Een deel van de leden van de VBFV is klant van PWC.
Van de betalingen is nooit publiekelijk melding gemaakt. In persberichten werd de schijn gewekt dat de ASRE de financier was. Wetenschappers moeten bij een eventuele (schijn van) belangenverstrengeling melding maken in hun publicaties. Hoewel Vermeulen op de hoogte was van de sponsoring door de VBFV, heeft hij in zijn publicaties nooit gemeld dat zijn onderzoek door deze lobbyvereniging werd betaald.
In zijn oratie bedankte Vermeulen de ASRE voor het in hem gestelde vertrouwen. Over de lobbyvereniging werd geen woord gesproken. Daardoor heeft tot nu jarenlang het beeld kunnen blijven bestaan dat er sprake was van een onafhankelijke financier.
In 2015 werd de bijzondere leerstoel van Vermeulen omgezet in een gewone leerstoel. Zelfs als gewoon hoogleraar werd Vermeulen nog twee jaar gefinancierd door de lobbyvereniging. Opmerkelijk is dat de Universiteit van Amsterdam in een persbericht melding maakt van de functiewijziging van Vermeulen, maar dat daarbij niet wordt genoemd dat hij extern gefinancierd wordt. Dat is ongebruikelijk en niet volgens de regels rondom transparantie.
Verschillende betrokkenen van de Universiteit van Amsterdam stellen nooit op de hoogte te zijn geweest van de financiering. Oud-decaan Edgar du Perron kan zich niet herinneren te zijn geïnformeerd over de financiering. Hij noemt de constructie zoals geschetst 'kwalijk' en had naar eigen zeggen geïnformeerd moeten worden over de financiering.
Niet in gesprek
De huidige decaan Andre Nollkaemper trad in 2016 aan toen de financiering nog liep. Ook hij stelt niet te hebben geweten van de heimelijke sponsoring. Wel zegt hij vorig jaar 'een signaal' te hebben gekregen over een mogelijke financiering door een lobbyvereniging. Navraag bij Vermeulen gaf voor hem geen aanleiding verder onderzoek te doen. De ASRE is destijds niet bevraagd door de Universiteit van Amsterdam.
Onderzoeksdirecteur Dennis Weber zegt ook niet te hebben geweten van de financiering. Hij stelt dat hij hier wel op de hoogte van had moeten worden gebracht door de ASRE. Over de rol van Vermeulen zegt hij niets. De onderzoeken van Vermeulen worden niet ingetrokken. "Optimale transparantie had niets aan de inhoud van het onderzoek veranderd, intrekking van dit onderzoek zou onevenredig zijn."
Hein Vermeulen wil niet in gesprek met Nieuwsuur. Hij gaat niet concreet in op de vraag waarom hij de financiering heeft verzwegen in publicaties en voor de universiteit. Ook de Universiteit van Amsterdam geeft niet op alle vragen een antwoord. Rob Cornelisse reageerde niet op herhaalde verzoeken om commentaar. De VBFV wil niet reageren.
In onderstaande video zie je hoe dit onderzoek zo'n 2,5 jaar geleden begon en hoe Nieuwsuur inzage kreeg in alle interne registers én wat ze ontdekten:
