'Niet alleen Swift, ontzeg Russische elite elke toegang tot het Westen'

Binnen de Europese Unie neemt de steun verder toe voor de maatregel die Rusland uit het internationale betalingssysteem Swift verbant. Maar dat is lang niet genoeg, vindt Edward Lucas, de Britse journalist en voormalig correspondent Oost-Europa die al 20 jaar voor de politiek van Vladimir Poetin waarschuwt. Hij pleit voor het verbreken van álle banden met Rusland.

"We moeten Poetin laten zien dat we verenigd zijn. Als Poetin denkt - en dat denkt hij - dat het een rommeltje is, na de brexit, Afghanistan en andere kwesties, dan zal hij doorgaan. Dan stort hij ons in nog meer agressie en meer oorlog." Lucas vindt dat alle landen hun ambassadeurs moeten terugroepen en de Russische ambassadeurs overal moeten wegsturen. Russische staatsbedrijven mogen niet meer op de westerse beurzen en bedrijven die Russische belangen behartigen moeten daar direct mee stoppen.

Lastig obstakel

"We zijn zo oliedom, arrogant en naïef geweest", zegt Lucas. "Allemaal door onze hebzucht. We bleven zaken doen met Rusland zonder het gevaar te zien. De schuld voor al die duizenden doden in Oekraïne sinds 2014 en de honderden doden van nu, ligt bij ons."

Rusland werd door het Westen de afgelopen 30 jaar vooral gezien als een lucratieve markt, zegt de journalist. "We zagen alleen maar al dat geld dat we konden verdienen aan de import van goedkoop Russisch gas, ijzer en kolen. En de Russische elite hebben we gefaciliteerd met allerhande financiële spandiensten en luxe vastgoed. We hebben ze geholpen rijk en machtig te worden."

Lucas voelt zich al jaren roepende in de woestijn. Kritiek werd volgens hem vooral gezien als lastig obstakel, door veel landen. "Hou op, ga uit de weg, laat ons geld verdienen, wat kan er fout gaan? Nou, nu zien we wat er fout kan gaan."

Maar zeer strenge sancties zullen Poetin niet van gedachten doen veranderen, denkt diplomaat Ron Keller. "Sancties zijn een strijd tussen verstand en gevoel. Soms is het gevoel niet verstandig. Natuurlijk is deze inval in Oekraïne op geen enkele manier te verdedigen, maar sancties helpen bijna nooit. Ze hebben een element van emotie, die ik zelf ook voel. Maar je krijgt Poetin er niet mee van zijn plek. Rusland heeft een gesloten economie. En deze sancties zijn helaas niet door de VN opgelegd en daardoor niet wereldwijd van kracht."

Keller, oud-ambassadeur van de NAVO en Nederland in Oekraïne en Rusland, onderhandelde in het verleden samen met Jaap de Hoop Scheffer, destijds secretaris-generaal van de NAVO, met de regering van Oekraïne. "Er was Amerikaanse druk dat Oekraïne lid zou moeten kunnen worden van de NAVO. Mijn gevoel op dat moment was: als Oekraïne lid wordt van de NAVO, geeft dat een Russische reactie waar we spijt van zullen krijgen."

Een jaar later ontmoette Keller Poetin en die zei tegen hem: "Hoe kunt u toch aandringen op lidmaatschap van de NAVO. Als Oekraïne haar lesje niet leert, zullen we conflicten creëren."

Koel en zakelijk

Die belofte heeft Poetin gehouden. En Keller ziet meer oorzaken voor de escalatie. "De huidige regering van Oekraïne heeft het NAVO-lidmaatschap in de grondwet geschreven. Verdere escalatie is veroorzaakt door de Westerse steun aan de opstand in Belarus, Biden die zijn prioriteiten vooral legde bij het gebied rond China en de nieuwe Duitse regering die positief is over het NAVO-lidmaatschap van Oekraine en negatief over de gaspijpleiding Nord Stream 2."

Keller is bang dat diplomatieke sancties hun doel voorbij zullen schieten. "We moeten oppassen dat we ons niet van elkaar vervreemden. Dan gaan we terug naar een echte Koude Oorlog. En dat terwijl we uitdagingen hebben op mondiaal niveau. Op lange termijn moet je problemen als het klimaat oplossen, hoe doe je dat als je niet met elkaar praat? We hebben geen schotten nodig, we moeten proberen koel en zakelijk te blijven. Dus rol sancties niet uit als een schot hagel, maar met een precisiegeweer."

Bloed van de Oekraïners

De kring rondom Poetin, die van de jetset en rijke oligarchen, kent Keller. "Ik heb ze meegemaakt, mijn zonen hadden vriendjes die verjaardagsfeestjes gaven van 80.000 dollar. Het is onvoorspelbaar hoe de oligarchen op sancties reageren. Misschien zijn ze er bevattelijk voor. Maar ze kunnen zich ook om Poetin scharen. De Russische trots is enorm. Hoewel, de laatste tijd is het erg rustig. De Russen schamen zich verschrikkelijk."

Lucas weet wel wat er zal gebeuren. Hij is ervan overtuigd dat Poetin zal doorstoten tot aan de Baltische staten. "Het Westen koopt nu tijd met het bloed van de Oekraïners. Het is echt belangrijk dat we de Baltische staten heel snel versterken."