De onrust rond het recente geweld in Amsterdam bereikt ook klaslokalen. Docenten moeten alle zeilen bijzetten om de spanningen in goede banen te leiden.
De manier waarop landelijke politici reageren op het geweld, helpt daarbij niet, zeggen Amsterdamse leraren die Nieuwsuur spreekt. In tegendeel: sommige uitspraken leiden tot angst en ondermijnen de verbinding tussen leerlingen.
"Wij wonen in een superdiverse stad met veel superdiverse scholen. Als het spannend wordt in de samenleving, is verbinden de allerbelangrijkste taak voor docenten", zegt Wim van Boxtel, rector van het Cartesius Lyceum. "Wij moeten nu tegen een bierkaai aanvechten waarin voortdurend haat wordt gezaaid. Dan zul je, zoals we nu zien, angst oogsten."
- Nieuwsuur
Emil Pepic - Nieuwsuur
Bert Korf - Nieuwsuur
Wim van Boxtel - Nieuwsuur
Annemarie Proost - Nieuwsuur
Hidde Wierda
Na het geweld in Amsterdam laaide in de politiek een felle discussie op. Volgens meerdere bewindslieden van het kabinet, inclusief de premier, en verschillende fractievoorzitters heeft Nederland een integratieprobleem. PVV-leider Geert Wilders sprak over "islamitisch tuig". Eerder zei VVD-leider Dilan Yesilgöz dat de Nederlandse vrijheden "onder druk staan".
De docenten vinden dat politici daarmee onrust en verwarring zaaien onder leerlingen met een migratieachtergrond. "Als docent raakt het mij om te zien hoe verdrietig en teleurgesteld veel leerlingen zijn", zegt Bert Korf, docent maatschappijwetenschappen aan het Cartesius Lyceum. "Ze voelen zich afgewezen. Zeker naar aanleiding van uitspraken van politici in de afgelopen week."
Ik vind het knap waardeloos dat politici iedereen op één hoop gooien.
De school probeert controversiële thema's juist bespreekbaar te maken, bijvoorbeeld met een eigen podcast over thema's als LHBTIQ, zwarte piet, of de oorlog in het Midden-Oosten.
Ook moslimhaat en antisemitisme zijn onderwerpen van gesprek, zegt Korf, die buiten het klaslokaal actief is voor Docenten voor Palestina. "Sommige leerlingen ventileren boosheid door iets te roepen over Joden. Het is aan ons als docenten om duidelijke context te bieden. Vaak blijken ze niet boos te zijn op Joodse mensen, maar op de Israëlische politiek. Leerlingen begrijpen dat verschil vervolgens ook goed. Ik vind het knap waardeloos dat politici het hele verhaal vervolgens weer door elkaar mixen, waarbij iedereen op één hoop wordt gegooid.
Hidde Wierda, leraar geschiedenis aan het CSB in Amsterdam-Zuid, ziet dat leerlingen hun best doen om elkaar te accepteren als ze anders over onderwerpen denken. Deze week ving hij een gesprek op tussen twee leerlingen met een verschillende achtergrond.
"Het ene meisje vroeg: 'Heb jij gehoord dat mensen met Israëlische paspoorten in elkaar zijn geslagen?' Het andere meisje antwoordde: 'Heb jij gehoord wat die Maccabi-supporters zongen?' Het was ontroerend hoe twee klasgenootjes met verschillende perspectieven consensus bereikten. Zo vertelden ze elkaar hoe erg ze het allemaal vonden.'
Fatbike
Op het Gerrit van der Veen College zijn spanningen in de stad juist nauwelijks onderwerp van gesprek, zegt Emil Pepic, docent maatschappijleer. "Dat komt, denk ik, omdat wij voor Amsterdamse begrippen een bovengemiddeld witte school zijn. Onze leerlingen voelen zich minder direct betrokken bij de spanningen."
De ontwikkelingen in het Midden-Oosten zijn het afgelopen jaar volgens hem uitgebreid besproken. "In de lessen kwam het tot een betrokken, genuanceerd gesprek. Maar toen ik een maand later opnieuw over het onderwerp begon, zeiden leerlingen: 'Hier hebben we het toch al over gehad?' Ze wilden het over de fatbike hebben, of over het vapeverbod."
Voor de leerlingen van Annemarie Proost, docent geschiedenis aan het Cartesius Lyceum, zijn de spanningen juist een onderdeel van hun dagelijks leven. "Ook in praktische zin. Als het openbaar vervoer plat ligt, dan gaat dat om hun tram of bus. Hoe komen zij dan thuis? Ik vond het best heftig om heel jonge kinderen een soort risicoanalyse te horen maken over wat er gebeurt in de stad."
Uit de bocht
Het is volgens haar belangrijk dat docenten leerlingen duidelijk vragen wat ze bezighoudt, ook als daar heftige opmerkingen aan vooraf gaan. "Ze moeten de ruimte krijgen om ook een beetje uit de bocht te vliegen. Daarna vraag je naar hun verhaal. Je erkent hun gevoelens en vraagt ze vervolgens in alle rust om ook naar anderen te luisteren. Zo zie ik ze leren van elkaar."
Daarbij helpt het niet dat de samenleving "conservatiever lijkt te worden", vindt Proost. "Dat zie je bij rechtse politici maar ook bij moslims en christenen. Het is soms moeilijk om met die verschillen samen te leven."
In de leerlingen heeft ze alle vertrouwen, maar over het effect van het politieke debat houdt ze zorgen. "Soms heb ik het gevoel alsof het een optie is om te zeggen 'zoek het uit in Nieuw-West, want de integratie is mislukt'. Maar dit is onze stad, onze samenleving. We zijn er allemaal verantwoordelijk voor dat het goedkomt."
