Stel: je ziet in een winkel een leuke broek die je meteen wilt kopen. Maar je krijgt pas over een paar dagen loon en hebt nu te weinig geld.
In veel online winkels kun je via de optie 'achteraf betalen' die broek tóch kopen. Betaaldiensten Klarna en Adyen willen die mogelijkheid nu ook aanbieden op pinautomaten, in fysieke winkels dus. Tot bezorgdheid van de Tweede Kamer en toezichthouder Autoriteit Financiële Markten (AFM).
Schuldenstapeling
Als je bij een aankoop kiest voor de optie 'achteraf betalen' leen je feitelijk geld van de betaaldienst, zoals Klarna, Riverty en Billink. Het bedrag moet binnen maximaal drie maanden zijn teruggestort. Toch hoeven deze diensten niet te voldoen aan strenge eisen voor kredietverstrekkers, zoals de verplichting om te controleren of je wel genoeg verdient om de lening terug te betalen.
"Er is geen enkele toets of de lening wel een goed idee is voor jou", zegt Teun van der Velden, manager team Krediet bij de AFM. "Als je gebruikmaakt van de betaal later-faciliteit, zou het kunnen zijn dat je dat vorige week ook hebt gedaan en dat je het overzicht niet meer hebt. Die schuldenstapeling en ook de gewenning van elke keer een schuld aangaan, daar maken wij ons zorgen over."
Ondanks dat je officieel 18 moet zijn om achteraf te mogen betalen, maken jongeren veel gebruik van de optie:
De betaal later-diensten vallen buiten de strenge eisen omdat ze geen of nauwelijks rente rekenen. Maar als je betalingstermijnen mist, krijg je vaak te maken met hoge aanmaningskosten. Daarmee halen sommige betaal later-diensten 40 procent van hun inkomsten binnen. De rest verdienen ze aan de vergoedingen die winkels betalen.
Betalingen uitstellen in fysieke winkels vindt Van der Velden nog problematischer. Bij een online aankoop kiezen klanten vaak voor 'later betalen' omdat ze de schoenen of broek eerst willen passen. "Offline is dat argument er niet meer", zegt Van der Velden. "Dan geldt veel vaker een financiële noodzaak: ik heb eigenlijk het geld niet, dus ik druk op de optie 'achteraf betalen'. Dan komen de problemen al gauw om de hoek kijken."
Kamer wil verbod
Die problemen zijn ook de Utrechtse wethouder Linda Voortman een doorn in het oog. Ze deed in de gemeenteraad richting winkeliers de oproep om het 'later betalen' niet te introduceren. "Als je wat jonger bent is het heel verleidelijk om op deze manier net die mooie schoenen of dat leuke shirtje te kopen. Ik denk dat we mensen een beetje tegen zichzelf in bescherming moeten nemen."
Sommige winkels bieden nu al een betaal later-optie, zoals kledingketen H&M. Daar moet de klant wel eerst ter plekke online inloggen. De optie via de pinautomaat is nieuw. Winkels kunnen straks zelf beslissen of ze daaraan meedoen.
Door nieuwe Europese regelgeving vallen achteraf betalen-aanbieders vanaf november 2026 onder strengere regels én AFM-toezicht. Wethouder Voortman vindt dat de landelijke politiek sneller met maatregelen moet komen. "We zijn samen heel hard bezig om te voorkomen dat mensen schulden krijgen. Laten we de problemen dan niet op deze manier nog versterken."
Volgens staatssecretaris Teun Struycken (Rechtsbescherming) is het niet mogelijk om de strengere regels eerder in te voeren. De Tweede Kamer nam dinsdag unaniem een motie aan om 'later betalen' in fysieke winkels helemaal te verbieden. Half november komt de staatssecretaris met een reactie.
