Tobias Bos
redacteur Nieuwsuur
Tobias Bos
redacteur Nieuwsuur
Nu Joe Biden uit de presidentsrace is gestapt, roepen prominente Republikeinen hem op om helemaal op te stappen. "Als Joe Biden niet geschikt is om zich kandidaat te stellen voor het presidentschap, is hij ook niet geschikt om als president te dienen." Hoe realistisch is het scenario dat hij vroegtijdig vertrekt?
De kritiek op Biden kwam van Mike Johnson, de voorzitter van het Huis van Afgevaardigden en daarmee de machtigste Republikein in het Congres. "Hij moet onmiddellijk aftreden. 5 november kan niet snel genoeg komen", voegde hij er aan toe. "Als Joe Biden zijn herverkiezingscampagne beëindigt, hoe kan hij dan zijn presidentschap rechtvaardigen?" schreef running mate J.D. Vance op X.
Dit soort flauwekul komt van beide kanten.
"Als de Republikeinen vinden dat Biden moet opstappen, is daar een formele regel voor: het 25e amendement", legt Amerika-deskundige Frans Verhagen uit. Deze regel in de Grondwet van de VS beschrijft dat de vicepresident de taken van de president overneemt indien die niet meer in staat is om het ambt goed uit te voeren. "Daar is ook twee keer om gevraagd tijdens de regering-Trump. Dus dit soort flauwekul komt van beide kanten."
De kritiek vanuit de Republikeinse partij op Biden is volgens Verhagen niet meer dan een 'politiek spelletje'. "Ze willen daarmee Biden en de Democraten in een kwaad daglicht stellen. Ze roepen al een tijdje dat Biden niet helemaal bij de les is, dus op zichzelf is deze stap niet onlogisch."
Gezondheid Biden
Kritiek op de persoon Joe Biden klonk al eerder. In een onderzoek waarin gekeken werd of de president vervolgd zou moeten worden voor het in huis hebben van geheime stukken, werd Biden afgeschilderd als iemand met een "slecht geheugen". Tijdens verhoren zou hij regelmatig moeite hebben gehad zich dingen te herinneren.
"Dat werd toen door de omgeving van Biden weggezet als een rechts complot. Maar na het debat op 27 juni bleek die redenering niet meer houdbaar", vertelt amerikanist Koen Petersen. Tijdens die ontmoeting kwam de Democraat vaak niet uit zijn woorden. "Zijn geheugenproblemen werden wel gezien door zijn vertrouwelingen, maar ontkend."
In de Amerikaanse geschiedenis waren er vaker presidenten met een zwakke gezondheid, weet Amerika-historicus Frans Verhagen. "President Wilson kreeg in 1919 eerst een kleine en daarna een grote hersenbloeding en belandde in een rolstoel. In feite hebben we toen in de laatste maanden van zijn bewind een vrouwelijke president gehad, namelijk zijn vrouw. Ze wisten toen goed verborgen te houden dat hij niet meer in staat was om president te zijn. Dit is ook een van de redenen waarom ze het 25e amendement in het leven hebben geroepen."
Ook bij Ronald Reagan speelde zijn gezondheid parten. Hij bleek in de laatste jaren van zijn presidentschap Alzheimer te hebben. "Iedereen wist tijdens zijn tweede termijn dat hij dingen vergat, dat hij vaak door Nancy Reagan ingefluisterd kreeg wat hij moest zeggen." Toch wil Walraven niet te veel historische vergelijkingen trekken. "Biden is namelijk capabel genoeg om dat laatste half jaar uit te dienen. Hij heeft bij de NAVO laten zien dat hij dat best kan."
Wel heeft de Democraat het zichzelf onnodig moeilijk gemaakt, zegt hij. "Er waren vanaf het begin twijfels of hij wel in staat is om die vier jaar uit te zitten. Bij zijn nominatie heeft hij toen beloofd dat hij een overgangspresident zou zijn, suggererend dat hij maar vier jaar zou blijven. Daarom nam niemand zijn hoge leeftijd zo zwaar. Dus in feite heeft hij zich klemgezet door te zeggen dat hij door wilde. Hij had twee jaar geleden moeten zeggen: ik ben niet verkiesbaar."
Laatste werkzaamheden
Petersen denkt dat Biden komende maanden nog zal proberen zijn stempel op bepaalde dossiers te drukken. "Hij is trots op wat hij heeft bereikt. Dus hij zal vol president willen blijven. Daarmee kan hij het Harris mogelijk nog lastig maken als zij haar eigen profiel gaat opbouwen met ideeën die niet de zijne zijn."
De verwachting is dat hij zich vooral zal focussen op buitenlandse thema's. "Hij zal meters willen maken. Internationaal ligt er dan ook nog veel op zijn bord, zoals het conflict in het Midden-Oosten en de oorlog in Oekraïne. Dat zijn ook de onderwerpen waarbij hij Harris het minst voor de voeten zal lopen."
