Elf vakbonden, werknemers- en studentenorganisaties uit het hoger onderwijs roepen in een gezamenlijke brief op tot een "opstand" tegen de aangekondigde bezuinigingen in het hoofdlijnenakkoord. Zij vragen universiteitsbesturen te weigeren om mee te werken met de kabinetsplannen. Werken de besturen toch mee, dan gaan de studenten en werknemers dit najaar massaal staken.
Het kabinet wil structureel 215 miljoen euro bezuinigen, plus jaarlijks 150 miljoen euro korten op een fonds voor onderzoek en wetenschap. Daarnaast wil het kabinet-Schoof I de instroom van niet-Nederlandse studenten en personeel inperken en komt de langstudeerboete terug. De maatregelen zullen "flinke schade toebrengen aan de Nederlandse economie, cultuur en samenleving en zijn daarom volstrekt onacceptabel", aldus de briefschrijvers.
Brandbrief
Begin deze maand stuurden de universiteitsbesturen een brandbrief aan onderwijsminister Eppo Bruins waarin zij eveneens hun zorgen uitten over de impact van de plannen op studenten en medewerkers, "maar ook op de toekomst van Nederland". Zij wezen de minister op het bestuursakkoord waarmee Kabinet Rutte IV in 2022 juist extra structurele middelen had toegezegd. "Wij gaan ervan uit dat u de door uw voorganger gemaakte en bindende afspraken nakomt", schreven de bestuurders, die aanstuurden op een gesprek.
Die opstelling is de universitair studenten en personeel te zacht. "Dankzij het bestuursakkoord hebben universiteiten recht op dit geld", zegt hoogleraar Remco Breuker namens WO in Actie tegen Nieuwsuur. "Daar moeten de universiteitsbesturen het kabinet aan houden." In plaats daarvan ziet Breuker sommige universiteitsbesturen nu al ramingen maken van hoe ze de bezuinigen zullen doorvoeren. "Zoals de besturen zelf al schrijven, zijn de afspraken bindend. Haal je gelijk dan desnoods bij de rechter, want deze bezuinigingen betekenen de onthoofding van Nederland."
Stakingen
Volgens Breuker is er sprake van "onbehoorlijk bestuur". Het vorige kabinet drong er bij universiteiten juist op aan om nieuwe docenten en onderzoekers met vaste contracten aan zich te binden, zodat de universiteiten voldoende talent zouden kunnen opleiden in sectoren waar Nederland tekorten kent, waaronder de techniek en de zorg.
De banen van deze medewerkers, die veelal halverwege vorig jaar zijn begonnen, dreigen nu alweer op de tocht te staan.
Gedurende de zomer hamert minister Bruins de onderwijsplannen uit het hoofdlijnenakkoord uit tot regeerbeleid. Blijven de bezuinigingen staan, dan zullen studenten en personeel "massaal gaan staken", zegt Breukers. Hij verwijst daarbij naar de Four Fights in het Verenigd Koninkrijk: de massale stakingen die de afgelopen jaren meermaals het hoger onderwijs lamlegden.
Geen geld
BBB-Kamerlid Claudia van Zanten zegt tegen Nieuwsuur de zorgen te snappen, "maar er is geen geld, dus er zal bezuinigd moeten worden. We hebben in het hoofdlijnenakkoord de kaders aangegeven. Het is aan de minister om dat inhoudelijk uit te werken."
Ook de VVD houdt vast aan het hoofdlijnenakkoord. "Daar hebben vier partijen hun handtekening onder staan", aldus Kamerlid Claire Martens. NSC-Kamerlid Rosanne Hertzberger zegt de zorgen van de studenten en werknemers te delen. "Wij hadden het behoud van de sectorgelden in het verkiezingsprogramma staan. Aan de omvang van de bezuinigingen kunnen we weinig doen, maar we willen kijken of het mogelijk is de sectorgelden te ontzien en op andere zaken binnen het ministerie te bezuinigen."
De minister reageert dat hij onderwijs als de "hoeksteen van onze samenleving" ziet, maar doet geen toezeggingen: "Ik wil de sectoren waarvan ik minister ben beschermen door heel zorgvuldig naar de voorgenomen bezuinigingen te kijken."
Dialoog
Ook Margrethe Jonkman, lid van koepelorganisatie Universiteiten Nederland (UNL) en voorzitter van het College van Bestuur van de Vrije Universiteit Amsterdam, zegt de woede van het personeel en studenten te begrijpen. "We omarmen hun boodschap en zetten alles op alles om de bezuinigingen te voorkomen." Toch gaat het haar te ver om op voorhand te weigeren de bezuinigingen uit te voeren, dan wel aan te vechten via de rechtbank. "Dat komt te vroeg, we zijn nu nog met het ministerie in gesprek."
