Is groen beleggen activistisch? De Tweede Kamer vindt van wel en wil dat pensioenfondsen stoppen met "activistisch" beleggen in duurzame doelen. Rendement moet voorop staan, vindt een meerderheid. Een motie van VVD'er Thierry Aartsen, waarin hij vroeg om minder "activistisch beleggingsbeleid" van pensioenfondsen, werd begin juni door de Kamer aangenomen.
"Pensioenfondsen moeten beleggen in het belang van de deelnemer", zegt hij. "Dat betekent dat ze moeten beleggen om een koopkrachtig pensioen voor mensen te halen. Dat is het belangrijkste doel voor pensioenfondsen." Volgens Aartsen zijn er pensioenfondsen die tot 30 procent van alle bedrijven als belegging uitsluiten. In zijn ogen worden daardoor deelnemers van de fondsen benadeeld. "Het pensioen moet leidend zijn voor het beleggingsbeleid en niet allerlei ideële doelstellingen."
Trend
De politieke weerstand tegen duurzaamheidsbeleid bij pensioenfondsen en bedrijven is komen overwaaien uit de Verenigde Staten. Dirk Schoenmaker, hoogleraar banking en finance aan de Erasmus Universiteit Rotterdam snapt wel waarom de antigroene beweging juist uit de VS komt. "Zij verheffen de aandeelhouder op een voetstuk. Ze zien de aandeelhouders als eigenaar van het bedrijf. Dat zit een beetje in het dna van de VS."
Matthijs Bouman, economisch duider bij Nieuwsuur, zegt dat in de VS het duurzame beleggen in een kwaad daglicht is komen te staan. "Het is een beetje onderdeel geworden van de stammenstrijd tussen de Republikeinen en Democraten. Republikeinen zeggen bijvoorbeeld: je moet in wapens investeren, niet in milieu. Die cultuuroorlog beïnvloedt dus ook het gedrag van de beleggers."
Het willen pleasen van de aandeelhouders is ook te zien bij Unilever. Het Britse bedrijf voerde onder voormalig CEO Paul Polman een uitgesproken duurzaamheidsbeleid, maar heeft die doelen inmiddels wat naar beneden bijgesteld. Nu dat duurzame beleid is losgelaten, lijkt de koers van de aandelen te stijgen. Olie- en gasconcern Shell heeft ook de mond niet meer vol van duurzame energie, maar zet vol in op gaswinning.
Korte termijn
Volgens Schoenmakers is bij beide bedrijven het aandeelhoudersmodel uit de Verenigde Staten zichtbaar als heersend model. Wat in het kort neerkomt op: de aandeelhouder bepaalt. "Terwijl wij in Nederland meer gewend zijn aan een model waarbij alle belanghebbenden - zowel de aandeelhouder, als de klant en de maatschappij - een rol spelen."
Maar maakt de aandeelhouder ook wijze beslissingen die recht doen aan het rendement? Volgens Schoenmaker valt dat tegen. "Ze denken echt op de korte termijn, die aandeelhouders. Zij veronderstellen dat duurzaamheid en rendement niet samengaan, maar op lange termijn gaan die wel samen. Pensioenfondsen zijn ingesteld om een goed rendement in de toekomst te halen." Volgens hem is er een grote kans dat duurzaam beleggen een pensioenfonds op de langere termijn een beter rendement geeft dan op de korte termijn.
Ook econoom Bouman zegt dat je niet inlevert op rendement als je duurzaam belegt. En, zegt hij: "We willen ook dat pensioenfondsen meer doen dan alleen maar op korte termijn renderen.
"Activistische belegger"
Pensioenfonds PME, dat vooral werkt voor bedrijven en werknemers in de metaal- en techindustrie, staat bekend als een "activistische belegger". Het fonds gelooft dat duurzaamheid en rendement wel samengaan. Het fonds zegt dat duurzaam beleggen net zoveel rendement oplevert als bijvoorbeeld beleggen in fossiele brandstoffen.
PME ondertekende onlangs een brief met een oproep aan het nieuwe kabinet om te stoppen met fossiele subsidies. Het fonds stapte zelf jaren geleden al uit fossiele bedrijven. Ook worden al jarenlang bepaalde sectoren uitgesloten, zoals kolen, olie, gas, bont en tabak. PME overweegt zelfs om hun investeringen in het minder duurzame Unilever terug te trekken. Het fonds wil de dialoog 'verder gaan aanscherpen' met het bedrijf.
In een reactie laat Unilever weten dat hun klimaatdoelen 'ambitieuzer zijn dan de vorige' en dat de aandeelhouders de hogere ambities voor korte termijn steunden.
Shell laat in een reactie weten dat ze tussen 2023 en 2025 10-15 miljard dollar in energietransitie-projecten hebben gestoken. 'We investeren daar waar we met onze kennis en financiële slagkracht echt impact kunnen hebben. Ondertussen blijven we ook actief in olie en gas, om energie voor iedereen beschikbaar en betaalbaar te houden. Onze klimaatdoelen voor 2030 en 2050 staan overeind en we zijn hard op weg om die te halen.'
