Mayra Pereira Furtado dos Reis
redacteur Nieuwsuur
Apotheken en ziekenhuisapotheken waren vorig jaar ongeveer 220 miljoen euro kwijt aan personeelskosten om medicijnentekorten op te lossen. Dat blijkt uit een peiling van beroeps- en brancheorganisatie KNMP. Concreet betekent dat miljoenenbedrag dat een gemiddelde apotheek in ons land één apothekersassistent fulltime kwijt is aan het aanpakken van de tekorten.
De Nederlandse medicijnmarkt is "totaal verschraald", zegt KNMP-voorzitter Aris Prins. "De belangrijkste oorzaak is dat wij beleid hebben dat totaal gericht is op kostenbeheersing en betaalbaarheid." Daardoor is de Nederlandse markt steeds minder interessant voor farmaceuten en is het moeilijk tekorten op tijd aan te vullen.
Sinds 2004 loopt het medicijnentekort elk jaar op. Vorig jaar gebeurde het 2292 keer dat een medicijn niet of niet voldoende beschikbaar was. Een jaar eerder was dat nog 1514 keer.
Van een tekort aan één medicijn kunnen veel mensen tegelijkertijd last hebben. Het KNMP becijferde dat van de 13 miljoen medicijngebruikers in Nederland er 5 miljoen wel eens te maken hebben gehad met een tekort.
De meeste tekorten zijn tijdelijk. Patiënten moeten dan enkele weken, maar ook soms enkele maanden wachten op een middel. Sommige tekorten zijn definitief: medicatie is dan nooit meer leverbaar.
Vooral de tijdelijke tekorten namen afgelopen jaren enorm toe:
Uit het onderzoek van KNMP blijkt dat de helft van de patiënten die te maken heeft met tekorten een medicijn van een ander merk krijgt. Bijna 40 procent van de patiënten krijgt een andere sterkte, vorm of werkzame stof. In zulke gevallen is er een meer kans op verkeerd gebruik, bijwerkingen of zelfs gezondheidsrisico's.
Puzzelwerk voor apotheken
Apotheker Evianne van der Kruk merkt dat haar apotheek steeds meer tijd kwijt is aan het sprokkelen van medicijnen: "Het is nu wel echt een hele dagbesteding van een assistent."
De tijd die apotheken besteden aan tekorten aanvullen, kunnen ze niet besteden aan farmaceutische zorg. "Het hoort tegenwoordig helaas bij het werk", zegt apothekersassistente Bianca Eijgenraam van Apotheek Stelle in Rotterdam. "Maar dat is eigenlijk niet waarvoor je het beroep gekozen hebt. Het werk is juist dat je mensen informatie geeft over de medicatie die ze slikken."
Als medicijnen niet beschikbaar zijn, zoeken apotheken naar alternatieven. Ze kijken dan of ze de medicatie kunnen krijgen bij bijvoorbeeld een groothandel of een fabrikant. Zijn die opties niet beschikbaar, dan gaat de blik naar het buitenland.
"Sommige tekorten duren wel maanden", zegt Van der Kruk. "Dat betekent dat we ook maanden bezig zijn met patiënten omzetten naar een alternatief medicijn. En als dat medicijn ook al niet leverbaar is, begin je eigenlijk weer opnieuw en steek je daar weer net zoveel tijd in." Zonder duidelijkheid over medicijnbeschikbaarheid is het lastig patiënten te informeren en gerust te stellen, wat leidt tot frustratie bij zowel apothekers als patiënten.
Parkinsonpatiënt Marco van den Boogert vertelt wat het met hem deed dat hij onlangs een week geen medicijnen had:
De Patiëntenfederatie becijferde dat dit jaar al meer dan de helft van de patiënten last had van medicijntekort. Van de 7000 ondervraagden ervaarde 46 procent onzekerheid of stress als gevolg van dat tekort. Een derde zegt meer pijn en klachten te hebben. Een op de vijf ondervraagden kan (vrijwilligers)werk of hobby's minder goed uitvoeren.
Er is nog geen oplossing voor het structurele tekort. Het is nog afwachten wat het nieuwe kabinet gaat doen. Morgen vergadert de de commissie hulp- en geneesmiddelenbeleid van de Tweede Kamer over de medicijntekorten en leveringsproblemen.
