Crisis bij Boeing, maar vrees niet: 'vliegen is en blijft superveilig'

• 

  Bart Rutten

  redacteur Nieuwsuur

Wie alle berichtgeving over de technische mankementen bij Boeing volgt, zou spontaan vliegangst krijgen. Maar dat is niet terecht: vliegen is en blijft de veiligste manier van reizen. Ook als je in een Boeing zit, zeggen experts.

Dat neemt niet weg dat de problemen bij de Amerikaanse vliegtuigbouwer zeer serieus zijn. Met grote economische gevolgen.

Wat is er aan de hand bij Boeing? Die vraag leggen we voor aan luchtvaartexpert Joris Melkert van de TU Delft en aan transporteconoom Rico Luman van ING.

Veel ongelukken, of toch niet?

Bouten die loszitten, een wiel dat afbreekt en een hoofdsteun die na een kilometerslange val eindigt in een achtertuin. De berichten over defecten en ongelukjes bij Boeing volgden elkaar de afgelopen maanden in rap tempo op.

Dat komt vooral doordat media Boeing onder een vergrootglas leggen, zegt luchtvaartdeskundige Joris Melkert van de TU Delft. Als hij het aantal incidenten bij Boeing vergelijkt met met die bij de andere grote vliegtuigbouwer Airbus, "dan houdt dat elkaar in evenwicht".

Een passagier filmde nadat een deel van de romp losraakte:

Dat er vaak incidenten zijn bij Boeing, heeft simpelweg te maken met het feit dat er heel veel Boeings rondvliegen. Melkert vergelijkt het met de Volkswagen Kever. "Met die auto's gebeurden in de jaren 60 veel ongelukken. Ze zijn levensgevaarlijk, was al snel het verhaal. Later bleek de verklaring anders: ze werden in die jaren heel veel verkocht en waren in absoluut aantal dus betrokken bij veel ongelukken."

Ook heeft Boeing soms botte pech. Zo botste een piloot in Bolivia vorige maand op een roedel honden die over de startbaan rende. "Dat had net zo goed Airbus kunnen gebeuren."

Verziekte cultuur op de werkvloer

Toch is er spanning op de Boeing-werkvloer: de beurskoers keldert, luchtvaartautoriteit FAA verscherpt het toezicht en productieprocessen liggen stil op last van die FAA.

Er zijn problemen bij de bouw van nieuwe toestellen, de 787 Dreamliner en de 777. Monteurs zouden allerlei handigheidjes bedenken om onderdelen sneller aan elkaar te bevestigen. "Ik heb mensen letterlijk zien springen op de vliegtuigonderdelen om ervoor te zorgen dat ze zouden passen", zei ingenieur en klokkenluider Sam Salehpour deze week.

Vooralsnog is er geen bewijs voor die bewering, al zegt het volgens Melkert veel dat Salehpour eerst aanklopte bij de directie van Boeing en daar geen gehoor kreeg. Monteurs die procedures onvoldoende volgen, is nog tot daaraan toe; een cultuur van fouten verzwijgen, is misschien nog wel erger.

"De baas bij wie je zulke fouten moet melden, gaat later ook over je eventuele salarisverhoging. Dus zwijgen medewerkers."

Sector in de verdrukking

Waarom zouden Boeing-monteurs zo onzorgvuldig te werk gaan? De werkdruk in de luchtvaartsector is hoog als gevolg van personeelstekorten. Bovendien is er veel vraag naar nieuwe toestellen - na corona trekt de markt weer aan - maar vliegtuigbouwers kunnen onvoldoende leveren.

Dat heeft gevolgen voor maatschappijen zoals Ryanair, dat voor 90 procent met Boeing-toestellen vliegt. De vakantiemaatschappij moet waarschijnlijk zelfs vluchten schrappen. Gevolg is dat de tickets duurder worden.

Nu de productie tijdelijk stil ligt, komt ook het verduurzamen van de sector in het geding, zegt transporteconoom Rico Luman van ING. Nieuwe vliegtuigen zijn zuiniger dan oude, maar nu zijn maatschappijen veroordeeld tot oude toestellen.

De vliegtuigsector probeert het gebruik van biobrandstof op te schroeven. Europa wil in 2030 op 6 procent biobrandstof zitten. Op dit moment is dat getal wereldwijd nog maar 0,5 procent, berekende luchtvaartorganisatie IATA. "Zero emissie is nog ver", zegt Luman.

De incidenten bij Boeing laten de beurskoers kelderen. Drie leden van het management vertrekken, waaronder CEO Dave Calhoun. Bovenal is alle heisa een enorme domper voor het aanzien van de ooit zo betrouwbaar ogende vliegtuiggigant. "De 787 Dreamliner was hun paradepaardje."

Boeing blijft bestaan

De crises betekenen niet het einde van Boeing, zegt Luman. "Ze zijn 'too big to fail'." Mochten de geldproblemen toenemen dan is de kans groot dat bijvoorbeeld de Amerikaanse staat bijspringt. "Luchtvaartmaatschappijen zijn zó afhankelijk van Boeing. Hun personeel wordt specifiek opgeleid voor die toestellen."

De kans dat nu andere vliegtuigbouwers in het gat springen, lijkt klein. Het Chinese Comac staat te trappelen om de internationale markt te veroveren, maar dat bedrijf is onvoldoende gecertificeerd.

Dus voor de lange termijn hoeft Boeing niet te vrezen, denkt Joris Melkert. "Ze moeten terug naar de basis. Maar voorlopig zijn ze het beeld van 'the engineering company' kwijt. Vertrouwen komt te voet en gaat te paard."

Vliegen blijft veilig

Tot slot enkele geruststellende woorden voor wie tijdens het lezen van dit artikel toch een beetje vliegangst heeft gekregen. Afgelopen week maakte het CBS bekend dat vorig jaar in Nederland 684 verkeersdoden vielen. Het aantal doden als gevolg van ongelukken met verkeersvliegtuigen is wereldwijd gemiddeld net iets meer dan 200 per jaar.

"Vliegen is en blijft ongelofelijk veilig", zegt Melkert. "Al dit nieuws doet daar niets aan af."