Dit weekend is de uitreiking van de Oscars. Achter de belangrijkste filmprijzen van het jaar gaat een uitgebreid juryproces vooraf waarbij duizenden filmmakers zijn betrokken. Hoe werkt dat precies?
Anders dan bij andere filmfestivals is niet een select groepje juryleden verantwoordelijk, maar een internationaal gezelschap van ruim 10.500 cineasten die zo veel mogelijk films moeten kijken.
Onder hen zijn enkele Nederlanders. Paul Verhoeven bijvoorbeeld, de regisseur van Turks Fruit. Maar er zitten ook minder bekende filmmakers bij.
Ik kreeg een pompeuze mail en dacht: dat is spam.
Dat de procedure complex is blijkt wel uit het feit dat het uitlegdocument van de Amerikaanse organisatie veertig pagina's telt. Kortgezegd is het zo dat de ruim 10.500 leden van de Oscar-Academy in twee fases de winnaars kiezen.
In de eerste ronde dragen ze collega's aan uit hun eigen beroepsgroep. Een kostuumontwerper kan dus alleen een andere kostuumontwerper voorstellen. Een uitzondering geldt voor 'beste film'; in die belangrijkste categorie mag iedereen meteen zijn of haar zegje doen.
In de laatste fase, als de definitieve nominaties bekend zijn, mogen de Academy-leden in alle categorieën een stem uitbrengen. Via een app krijgen ze toegang tot alle films zodat ze niet avond aan avond naar de bioscoop hoeven.
Wie zijn de 10.500 filmmakers?
Naast bekende acteurs en regisseurs zitten tussen de Academy-leden ook minder in het oog springende mensen zoals stuntmannen of editors. Aanmelden voor die prestigieuze club kan niet. Je komt er alleen bij als je zelf een Oscar wint of als minimaal twee vakgenoten je voordragen.
Dat laatste gebeurde Aliona van der Horst in 2019. De documentairemaker kreeg opeens een "pompeuze" uitnodiging in haar mail, zegt ze. In de aanhef stond iets als 'gefeliciteerd, je bent Academy-lid'. "Ik dacht: dat is spam. Weg ermee." Later ontdekte ze dat het weldegelijk serieus was. "Toen heb ik 'm weer uit die spam gevist."
Witte oude mannen
Lang was de organisatie achter de Oscars een besloten en conservatief bolwerk voor witte mannen op leeftijd. In 2012 berekende de Los Angeles Times dat 94 procent van de Academy-leden wit was en 77 procent man. De gemiddelde leeftijd van de leden was toen 62 jaar.
Een paar jaar terug kwam daar verandering in: de Academy-club moest diverser worden, dus kreeg een recordaantal mensen een uitnodiging.
Een kleine film die amper in de bioscopen heeft gedraaid komt nu opeens bovendrijven.
Dat de jury nu diverser is blijkt wel uit het feit dat American Fiction - met een overwegend gekleurde cast - dit jaar vijf nominaties in de wacht sleepte. "Een kleine film die amper in de bioscopen heeft gedraaid", zegt filmjournalist René Mioch. "Maar die nu opeens komt bovendrijven."
Ook komen Europese films volgens Mioch nu meer in beeld. "Kijk naar Zone of Interest (Pools-Britse film over Auschwitz, red.) met vijf nominaties. Mensen zijn nu echt op zoek naar juweeltjes."
Het Amsterdamse echtpaar Peter Lataster en Petra Lataster-Cszich behoort ook tot de Academy-familie. Ze maken al decennia documentaires en toen de Oscar-jury in 2020 uitbreidde kregen ook zij een mail die ze aanvankelijk als spam betitelden.
Hun eigen producties lijken in niets op de bombastische films uit Hollywood, toch zijn ze nu volwaardig lid van de club. "Ik vind het zeer eervol", zegt Peter. Ze kijken nu films die ze anders nooit hadden gezien. "Dat verruimt je wereld", zegt Petra.
Academy-contributie
Ze krijgen ook allerlei uitnodigingen voor premières, want de filmproducenten in Hollywood weten wat lobbyen is. Maar wie denkt dat het leven van de Nederlandse Academy-leden vol glitter en glamour is, heeft het mis. Het Academy-lidmaatschap kost namelijk 450 euro per jaar. Aliona van der Horst: "Je kan dus ook zeggen dat we een heel dure streamingapp hebben."
Mioch is positief over het systeem waarbij niet een klein clubje maar een grote groep vakmensen bepaalt. "Want die praten vanuit kennis. Niet vanuit politieke overtuiging."
'Oppenheimer-avond'
Zijn voorspelling voor de komende uitreiking? Het wordt een "Oppenheimer-avond". De biopic over 'atoomvader' Robert Oppenheimer heeft maar liefst dertien nominaties en gaat volgens de filmjournalist veel gouden beeldjes in de wacht slepen. Hij noemt het een "no-brainer" dat Nederlander Hoyte van Hoytema een Oscar wint voor zijn camerawerk in Oppenheimer.
De Oscar-uitreiking is in de nacht van zondag op maandag in Los Angeles.
