Meloni sprak harde woorden over migratie, maar haar beleid is pragmatisch

• Heleen D'Haens

  correspondent Italië

Toen Giorgia Meloni campagne voerde voor de Italiaanse verkiezingen, kon één belofte steevast op luid gejuich rekenen: een 'zeeblokkade' tegen Afrikaanse bootmigranten. Wat de radicaal-rechtse politica precies bedoelde met zo'n blokkade was onduidelijk, maar de harde toon sloeg aan.

Inmiddels is Meloni bijna anderhalf jaar premier. Meer dan de helft van de mensen die op haar partij stemden, deed dat omwille van veiligheid en migratie. Maar sinds ze aan de macht is blijft het aantal migranten stijgen. Toch wordt de premier daar niet op afgerekend. Hoe kan dat?

Tijdens de campagne beloofde Meloni alleen nog erkende vluchtelingen toe te laten. Voor economische migranten was geen ruimte. Het klonk Massimo Barbujano als muziek in de oren. Hij is burgemeester van het plaatsje Cavanella Po en zat met de handen in het haar sinds zijn gemeente in 2016 was aangewezen als opvangplek voor 150 asielzoekers. Terwijl het dorp maar vijftig inwoners telt.

Over de integratie had niemand nagedacht. "In het begin deden we zelf projecten", vertelt hij. "Sommige gezinnen namen een buddy. We deelden fluohesjes uit voor op de fiets. Maar omdat er steeds nieuwe mensen aankwamen, werkte het niet. Het zijn er gewoon te veel."

Spanningen tussen etnische groepen leiden in het centrum regelmatig tot overlast. Ook kreeg Barbujano klachten over prostitutie en drugshandel. Hij had gehoopt dat met Meloni het aantal migranten in Italië zou afnemen. Maar niks is minder waar.

Werkgevers willen méér migranten

Vorig jaar bereikten meer dan 155.000 migranten Italië via de zee, anderhalf keer zoveel als het jaar daarvoor. Maar wat Meloni veel minder vaak benoemt, is dat onder haar premierschap ook het aantal legale migranten in Italië verdubbelde.

In 2023 kregen 136.000 mensen een werkvergunning het hoogste aantal sinds 2010. Dit jaar worden het er 151.000 en volgend jaar zelfs 165.000. Meloni komt daarmee tegemoet aan een heel andere groep rechtse stemmers: de werkgevers.

"Acht uur in een fabriek staan is niet de ambitie van Italiaanse jongeren", merkt Luca Businaro. Zijn bedrijf Novation, dat auto-onderdelen maakt, nam de afgelopen vijf jaar tweehonderd extra mensen aan. Maar voor het handwerk in de fabriek zijn grote tekorten: "Als wij zien dat er tienduizenden mensen aankomen in Italië, zijn we de eersten om te vragen: waar moet ik investeren om ze aan te nemen?"

Op vraag van de industrielobby trok Meloni de quota dus al op, maar nog steeds noemt Busonari de cijfers insignificant: "We hebben nog drie of vier keer meer migranten nodig dan wat nu is toegestaan."

Ongemakkelijke spagaat

Het toestaan van meer werkmigranten via de zogeheten instroomwet is bedoeld om tekorten op te vangen in de landbouw, de horeca en de industrie. In principe gaat het om mensen die worden ingevlogen uit landen waar Italië een akkoord mee sloot. Maar in de praktijk worden ook migranten die met de boot zijn aangekomen gelegaliseerd.

Dat zet Meloni in een ongemakkelijke spagaat, zegt politicoloog Massimilano Panarari. "Ze hanteert twee visies op migratie die compleet tegenovergesteld zijn. Om aan de wensen van de industrie te voldoen heeft ze de instroomwet opgerekt. Maar in haar communicatie blijft ze migratie vooral negatief voorstellen, als een gevaar voor de veiligheid."

Opvallend is dat kiezers Meloni haar dubbele beleid niet kwalijk nemen. In de peilingen beoordelen zij zowel Meloni als haar partij nog bijna net zo goed als anderhalf jaar geleden. "Meloni slaagt erin om kiezers te overtuigen met haar woorden van orde over migratiebeleid", zegt Panarari. "Ook als bij de beloftes die ze deed vanuit een populistisch-rechts standpunt niet zijn waargemaakt."

Zelfs burgemeester Barbujano, die in Cavanella Po nog steeds worstelt met de gebrekkige integratie van migranten, neemt de premier weinig kwalijk. "Haar beloftes waren verkiezingsslogans, dat snap ik ook wel. Geen enkele regering, links of rechts, heeft hier een oplossing voor."

Barbujano's redenering is die van veel Italianen: "Als je aan je lot wordt overgelaten, zoals tien jaar lang gold voor Italië, dan kan je weinig doen. Migratie is een Europees probleem."

Dat is ook wat Meloni blijft herhalen, nu haar campagne voor de Europese verkiezingen op gang komt. Veel Italianen nemen het van haar aan, zo blijkt; ondanks magere resultaten staat haar partij in de peilingen alweer op forse winst.