Minderjarige asielzoekers die in Nederland aankomen, moeten binnen drie maanden onderwijs krijgen. Maar deze groep groeit zo hard, dat de scholen waar zij op terechtkomen overvol raken. En doordat asielzoekers vaak meerdere keren verhuizen gedurende de asielprocedure, lopen veel kinderen onderwijs mis.
Minderjarige nieuwkomers in Nederland gaan in de eerste twee jaar van hun verblijf naar de Internationale Schakelklas, de ISK. Op deze scholen krijgen zij onderwijs, voornamelijk gericht op het leren van Nederlands. Om vervolgens door te kunnen stromen naar het reguliere onderwijs. Veel van hen komen uit Oekraïne.
In de afgelopen twee jaar is het aantal nieuwkomers in het voortgezet onderwijs gegroeid van zo'n 8000 in 2020 naar ruim 23.000 in 2023. En dit aantal groeit nog steeds. Veel ISK-scholen hebben daardoor lange wachtlijsten, waardoor de kinderen soms maanden geen onderwijs krijgen.
Verhuizen
Daar komt bij dat veel kinderen meerdere keren verhuizen bij het doorlopen van de asielprocedure. Dit kan komen door een volgende stap in het asielproces, maar een andere belangrijke oorzaak is het sluiten van opvanglocaties, zoals de vele tijdelijke noodopvanglocaties die de afgelopen jaren zijn ingezet. Veel van die locaties zullen de komende periode sluiten, wat weer tot veel nieuwe verhuizingen zal leiden.
Zo kan het dus voorkomen dat een kind bij aankomst in Nederland op de wachtlijst van een ISK-school terechtkomt, daar vervolgens wordt toegelaten, drie maanden later verhuist en dan weer op een wachtlijst terechtkomt.
De 17-jarige Agata uit Rusland en de 15-jarige Mahrosh uit Pakistan zijn al zo vaak verhuisd, dat ze de tel bijna zijn kwijtgeraakt. "Voor mij is onderwijs het belangrijkste."
Vluchtelingenwerk Nederland maakt zich zorgen over het onderwijs van nieuwkomersleerlingen. "Door de enorm lange wachttijden voor en in de asielprocedure, zie je dat kinderen na maanden op een plek ineens naar een opvanglocatie elders in het land moeten verhuizen. Vervolgens moeten ze daar weer wachten tot de IND tijd heeft voor de volgende stap in de procedure."
'Desastreus'
Jannelies Mik is rector van het ISK in Groningen. Het aantal leerlingen op die school is in de afgelopen twee jaar vervijfvoudigd. De wachtlijsten op de ISK's noemt Mik "desastreus" voor de continuïteit van het onderwijs. "Als nieuwkomersleerling heb je twee jaar nieuwkomersonderwijs. Als in die periode een leerling, bijvoorbeeld door verhuizingen, regelmatig op de wachtlijst komt te staan, verdampt er onderwijstijd. In de praktijk kan het dus gebeuren dat van die twee jaar, een leerling zes maanden niet naar school gaat."
De problemen in het asielonderwijs zijn niet nieuw. Een jaar geleden sprak UNICEF met directeuren en coördinatoren in het basis- en voortgezet onderwijs. Zij gaven aan zich zorgen te maken over het mentale welzijn van kinderen in de asielopvang. Volgens de directeuren raakt een deel van de asielkinderen, met name alleenreizende kinderen, in een sociaal isolement vanwege veelvuldige verhuizingen en een gebrek aan begeleiding.
Spoedwet
Afgelopen oktober is een spoedwet ingegaan die voor extra tijdelijke onderwijsvoorzieningen voor nieuwkomers moet zorgen. Het ministerie van Onderwijs laat desgevraagd weten dat er op dit moment twee toekenningen zijn gedaan van tijdelijke nieuwkomersvoorzieningen: een voor het basis- en een voor het voortgezet onderwijs. Volgens het ministerie is het nog te vroeg om te boordelen wat het effect is van de spoedwet.
