Fleur Damen
Verslaggever Nieuwsuur
Fleur Damen
Verslaggever Nieuwsuur
Naar de rechter uit naam van een rivier, bos, of natuurgebied: het klinkt misschien vreemd, maar in Spanje gebeurt het al. En als het aan de lokale politicus Sjanne Quellhorst ligt, wordt het binnenkort ook in de Zuid-Limburgse gemeente Eijsden-Margraten mogelijk.
Ze wil dat haar gemeente het groene heuvelachtige landschap beter beschermt, net als de sterk vervuilde Maas die erdoorheen stroomt. Het gemeenteraadslid van oppositiepartij Progressief Eijsden-Margraten diende een motie in waarin ze oproept te onderzoeken hoe de natuur rechtspersoonlijkheid kan krijgen. Want net zoals mensen rechten hebben, moet de natuur die ook krijgen, vindt Quellhorst.
De opvallende motie past in een wereldwijde trend: juristen, wetenschappers en politici pleiten voor rechten voor de natuur. In Nederland is de 27-jarige milieujurist Jessica den Outer de luidste pleitbezorger van het idee. "Dat houdt in dat de natuur het recht heeft om te bestaan, en te floreren."
Stromen zonder vervuiling
Landen werken dat idee op verschillende manieren uit, zegt Den Outer. "In sommige landen is het het recht van een rivier om zonder vervuiling te stromen, in andere het recht van natuur op herstel."
In de praktijk betekent het idee dat een voogd of vertegenwoordiger namens het natuurgebied naar de rechter kan stappen. Zo iemand zou ook kunnen meepraten wanneer bijvoorbeeld wordt besloten over het verlenen van een vergunning aan een vervuilend bedrijf.
In Spanje gaan omwonenden binnenkort naar de rechtbank namens een zoutwatermeer:
Zulke rechten zijn ook nodig in Nederland, vindt Den Outer. Ze zegt dat bestaande milieubescherming tekortschiet. Die richt zich namelijk vooral op het beschermen van de gezondheid van de mens.
"Rechtszaken over milieu, bijvoorbeeld de rechtszaak van Milieudefensie tegen Shell, halen mensenrechten aan, en de VN heeft erkend dat mensen het recht hebben op een schone leefomgeving. Maar dit gaat erom dat we zeggen: ook de natuur heeft recht op een gezonde omgeving.'
Maar Julian Boer (Universiteit Utrecht), ook milieujurist, vindt het een vaag en onwerkbaar idee. "Een camping, het aanleggen van een weg, ergens met een groep mensen doorheen wandelen: eigenlijk geeft het helemaal geen richtlijnen wat wel of niet toegestaan is."
Hij wijst op voorbeelden uit andere landen. "In Ecuador bijvoorbeeld, waar ze sinds 2008 recht voor natuur hebben verankerd in hun grondwet, zie je dat dat hele wisselende uitspraken heeft opgeleverd", zegt Boer. "Dat heeft, zeker aan het begin, tot veel rechtsonzekerheid geleid. Het is maar de vraag of daar in Nederland tijd voor is, nu de natuur al zo onder druk staat."
Volgens Jessica den Outer kan Nederland juist van die buitenlandse voorbeelden leren hoe het wél moet. "In de afgelopen jaren zien we dat er bijvoorbeeld in Ecuador meer rechtszaken worden gewonnen voor de natuur, omdat rechters beter begrijpen hoe ze het begrip moeten toepassen."
Proeftuin
De gemeenteraad van Eijsden-Margraten ging akkoord met de motie van Sjanne Quellhorst. Tot haar eigen verbazing. "Dit is nou niet bepaald een progressieve gemeente."
Pleitbezorger Den Outer hoopt dat de Limburgse gemeente een voortrekkersrol in Nederland vervult. "Een soort proeftuin, om te kijken hoe die rechten precies toegepast kunnen worden."
