Waddenacademie: eigen rechten kunnen het Wad beter beschermen
De natuur in het Waddengebied kan beter beschermd worden door aan de Waddenzee eigen rechten toe te kennen. Dat voorstel doet de Waddenacademie vandaag bij de presentatie van het rapport 'Granting Rights of Nature to the Wadden Sea'.
Zoals de mens een beroep kan doen op mensenrechten en bedrijven, stichtingen en verenigingen hun positie kunnen waarborgen door bepaalde grondrechten, zo zouden natuurgebieden volgens de Waddenacademie ook beschermd moeten worden door specifieke regelgeving. Tot op heden bestaat dergelijke regelgeving rond natuurgebieden niet.
Er staan weliswaar afspraken op papier omtrent de omgang en het beheer van natuurgebieden, maar die laten veel ruimte voor interpretatie en staan dus een goede uitvoering in de weg. Om dezelfde reden schiet het beheer en de bescherming van de Waddenzee volgens het rapport van de Waddenacademie tekort. Ze wijzen daarbij ook naar de plannen voor gaswinning onder het Wad bij Ternaard.
Rechten
De roep om natuurgebieden eigen rechten toe te kennen klinkt in steeds meer landen. Maar om die rechten ook in de praktijk te kunnen verzilveren, moet een natuurgebied vertegenwoordigd worden door een groep mensen - zoals de Waddenacademie - die daarvoor een heldere opdracht, de bevoegdheden en de middelen krijgt. Wereldwijd zijn daar al vierhonderd voorbeelden van te vinden, zoals de rivieren Whanganui in Nieuw-Zeeland en Turag in Bangladesh.
Volgens het rapport zou het in het geval van de Waddenzee moeten gaan over het deel van het Wad dat een Natura 2000-status heeft oftewel op Europees niveau bescherming geniet. Dat is vooral het natte Wad plus een aantal natuurgebieden op de Waddeneilanden zelf.
Niet alleen van achter het bureau
De auteurs van het Waddenacademierapport hebben hierover niet alleen van achter het bureau zaken uitgezocht en bestaande onderzoeken bestudeerd. Er is ook uitgebreid gesproken met een groot aantal deskundigen en belanghebbenden.
Daarbij ging het niet alleen over mensen die verstand hebben van de natuur, maar ook over bijvoorbeeld juridische zaken. Dat dit deze week naar buiten komt in een rapport in het Engels is geen toeval: Denemarken, Duitsland en Nederland hebben nu een conferentie over het Wad in het Duitse Wilhelmshaven.
In de Tweede Kamer hebben de Partij voor de Dieren en GroenLinks vragen gesteld over dit onderwerp. Naar aanleiding daarvan is een onderzoek toegezegd. Ook in de gemeenteraad van Noardeast-Fryslân is dit onderwerp aan de orde geweest.
Volgens het rapport van de Waddenacademie zouden de rechten van de Waddenzee beheerd moeten worden door een Raad van Bestuur waarvan de leden geen economische belangen hebben bij het gebied of anderszins gelieerd zijn aan het Wad.
De Raad van Bestuur dient gebonden te zijn aan ecologische doelen die door de tijd heen kunnen veranderen en die door deskundigen geformuleerd en zo nodig geactualiseerd kunnen worden. Die rol zou de Waddenacademie op zich kunnen nemen.
Een commissie van belanghebbenden uit het gebied zelf moet bij belangrijke besluiten wel om advies worden gevraagd. Die taak zou toegekend kunnen worden aan het al bestaande omgevingsberaad.
Het plan is alleen uitvoerbaar als de vertegenwoordigers van het Wad een duidelijk mandaat krijgen en daarnaast de middelen krijgen om de opdracht ook waar te maken.
De samenstellers van het rapport benadrukken dat nog veel zaken nadere uitwerking behoeven en dat ook nog enkele onderzoeksvragen openstaan. In het stuk wordt bijvoorbeeld nog geen duidelijk antwoord gegeven op de vraag hoe een en ander in een werkbaar democratisch model kan worden gegoten.