Jelle de Gee
Het is één van de grootste infrastructurele projecten van Nederland: de Delta Rhine Corridor. Het omvat meerdere pijpleidingen voor het transport van grote hoeveelheden chemische stoffen vanuit de Rotterdamse haven naar de grote industriecomplexen in Limburg en Duitsland. Maar hoewel het kabinet deze maand wil beslissen welke pijpleidingen er komen te liggen, is er voor een deel daarvan nog geen investeerder gevonden.
Het plan, gepland voor 2028, omvat een kabel voor gelijkstroom en zes buisleidingen: voor waterstof, aardgas, CO2, lpg, ammoniak en propeen. Het prijskaartje daarvan is ruim 10 miljard euro. Onduidelijk is nog welk deel daarvan de overheid betaalt, welke het bedrijfsleven én welke bedrijven überhaupt zullen investeren.
'Giftreinen'
Waterstof en CO2 zijn met name van belang voor de energietransitie. Nederland en Duitsland willen investeren in een waterstofeconomie en met de CO2-buis kan de door de industrie uitgestote koolstofdioxide worden opgeslagen in lege gasvelden onder de Noordzee. Duitsland heeft de komende jaren daarnaast aardgas nodig voor de Energiewende. Rotterdam wil met de Corridor in de toekomst de belangrijke doorvoerhaven blijven die het nu nog is voor fossiele brandstoffen.
Bij de leidingen voor lpg, ammoniak en propeen weegt veiligheid zwaar. De licht ontvlambare stoffen vinden hun weg nu vooral over het spoor. Maar dat transport loopt tegen grenzen aan. Nu al worden de veiligheidsmarges op het traject tussen Rotterdam en Venlo - waar een kwart miljoen mensen aan of dichtbij het spoor wonen - overschreden. Zij zien de "giftreinen" dan ook liever vandaag dan morgen verdwijnen.
Dion van der Sanden woont vlakbij het spoor waarover 'giftreinen' rijden. "Als hier iets gebeurt, moet je zien weg te komen."
Bedrijven zien wel brood in de gelijkstroomkabel (Tennet) en de leidingen voor waterstof, aardgas en CO2 (Shell, het Duitse energiebedrijf OGE, chemiebedrijf BASF en Gasunie). Maar rond de 'veiligheidsbuizen' voor lpg, propeen en ammoniak blijft het vooralsnog stil.
Gezien de miljardeninvesteringen die de aanleg kost zullen afnemers al snel tientallen miljoenen per jaar moeten ophoesten. En al gaat het in Limburg om gevestigde kapitaalkrachtige multinationals, de ondernemersrisico's om zich voor decennia financieel vast te leggen zijn groot. "We weten niet hoe de economie er over dertig jaar uitziet, of welke alternatieve stoffen er dan beschikbaar zijn", zegt Loek Radix, directeur van chemische bedrijventerrein Chemelot.
'Private aangelegenheid'
Ondergronds vervoer van lpg, propeen en ammoniak mag dan veiliger zijn, de winstgevendheid hiervan is nog onzeker, mede omdat ook de Duitse industrie zich niet definitief aan de Delta Rhine Corridor heeft verbonden.
Veiligheid is ook een maatschappelijk belang, zegt Radix. De overheid zal dan ook garant moeten staan voor de financiële risico's, vindt hij. Anders zouden de bedrijven kunnen kiezen voor de Antwerpse haven, dat ook buisleidingen naar Limburg en het Ruhrgebied aan wil leggen.
Maar waar het Rijk wel geld steekt in de waterstofbuis, is overheidsfinanciering voor de buizen met chemische stoffen volgens energie-minister Rob Jetten "vooralsnog niet aan de orde". Het betreft "een private aangelegenheid" die vraagt om "private investeringen", zegt Jetten in antwoord op vragen van Nieuwsuur.
Toekomst
Het ministerie, Shell en Gasunie willen dat bedrijven dit jaar toezeggingen doen over de aanleg van buizen of afname van vervoerde stoffen. Meldt niemand zich voor de veiligheidsbuizen "dan zou het zo kunnen zijn dat we zonder die buizen beginnen", zegt Helmie Botter, manager waterstof bij Gasunie.
De leidingen voor de chemische stoffen zullen dan later of helemaal niet worden aangelegd. Het demissionaire kabinet bepaalt op 18 september voor welke buisleidingen zij toekomst zien. Heeft zich dan geen investeerder gemeld, dan vallen de leidingen voor chemische stoffen voorlopig af.
