Een schilderij met daarop witte, rokende mannen moet blijven hangen op de Universiteit Leiden. Dat adviseert de commissie die is ingesteld door de universiteit nadat afgelopen najaar ophef ontstond rondom het doek. Als het aan de commissie ligt, krijgt het schilderij een prominente plek, maar wel mét context.
Het advies van de commissie is nog niet officieel naar buiten gebracht, maar werd vandaag toegelicht in een symposium op de universiteit. Daar spraken deskundigen, medewerkers en studenten met elkaar over de kwestie en over het doel van kunst op de universiteit in het algemeen.
In november vorig jaar ontstond een felle discussie over het schilderij dat aan de muur van een vergaderzaal van de rechtenfaculteit hing. Een promovenda en een hoogleraar hadden op Twitter hun ongenoegen geuit over het werk. Op het schilderij uit 1976 staan zes mannen afgebeeld, sommigen rokend. Zij vormden bijna 50 jaar geleden het bestuur van de universiteit.
De promovenda vroeg zich in de tweet af welk signaal het schilderij uitstraalde. Een ironische of zelfkritische noot naast het schilderij zou niet misstaan, vond ze. Daarop reageerde hoogleraar criminologie Joanne van der Leun: "Ik heb het grootste deel van mijn carrière in de academische wereld doorgebracht in kamers met mannen en schilderijen van mannen. Bovendien heb ik een hekel aan de rook, ook al is het maar geschilderd."
Kamervragen
Enkele medewerkers van de universiteit besloten vervolgens het schilderij weg te halen. "Een actie met een knipoog, maar wel met een serieuze ondertoon", reageerde de universiteit toen. Dit leidde tot discussie op sociale media en zelfs tot Kamervragen. De universiteit besloot het schilderij terug te hangen in afwachting van een beslissing over de toekomst van het doek. Een divers samengestelde commissie zou gaan uitzoeken hoe het werk het beste tot zijn recht kon komen.
"Wij adviseren dat het schilderij een plek moet krijgen waar mensen het ook echt kunnen zien, maar in ieder geval met een duidelijk verhaal erbij", zegt voorzitter van de commissie Kitty Zijlmans tegen Nieuwsuur. "Onder dit advies zit die enorme discussie over wat het betekent om je vertegenwoordigd te voelen. Je kunt niet 30.000 mensen zich vertegenwoordigd laten voelen, maar je kunt ze wel een gevoel geven van: je bent hier welkom."
De commissie wil ook graag dat er een kunstcommissie komt. "Dit debat moet voortdurend gevoerd blijven worden. Ook met nieuwe generaties studenten en ook met niet-wetenschappelijk personeel. Want zij zijn ook deel van deze universiteit."
De maker van het schilderij, de 90-jarige schilder Rein Dool, vond het vorig jaar onbegrijpelijk dat zijn werk was weggehaald:
Tijdens het symposium vandaag zijn nog verschillende punten genoemd die de commissie wil meenemen in haar advies. "Wat zegt dit bijvoorbeeld over onze machtsstructuren en de manier waarop de universiteit is gebouwd? Dat zijn dingen die we wat meer willen aanscherpen in het advies", aldus Zijlmans. Ze zegt dat het advies binnenkort naar het college van bestuur van de universiteit gaat.
Stof opwaaien
Hoogleraar aan de universiteit Remco Breuker was bij het symposium aanwezig en zegt blij te zijn met het advies van de commissie. Na de commotie over het schilderij in november zei hij al tegen Nieuwsuur: "Het zijn inderdaad oudere witte mannen op het schilderij, maar is dat alles wat ze waren? Neem je daarmee niet de hele context, hun hele identiteit, weg?"
De hoogleraar vindt dat iets wat onderdeel is van de geschiedenis van de universiteit, niet moet worden uitgewist. Hij zegt te hopen dat het advies opnieuw tot discussie zal leiden op de universiteit. "Dit zijn zulke fundamentele onderwerpen over wat wij zijn als universiteit en wat we niet willen zijn. Daar denken we allemaal toch soms heel anders over. lk zou het helemaal niet erg vinden als dit advies stof doet opwaaien."
