Schilderij Universiteit Leiden weggehaald: 'Heel bekrompen', zegt maker

Op de Universiteit Leiden is een schilderij van sigaren rokende oudere heren uit het Academiegebouw weggehaald. Het kunstwerk van de 89-jarige Rein Dool werd weggehaald na een tweet van een vrouwelijke medewerker die zich aan het doek had geërgerd.

Dool maakte het kunstwerk in 1976. Afgebeeld staat het bestuur van de universiteit uit die tijd, onder wie voormalig rector Dolf Cohen, die tijdens de Tweede Wereldoorlog onderdook. Het kunstwerk hing jarenlang aan de muur van een vergaderruimte in het gebouw.

Afgelopen dinsdag verstuurde een Leidse promovenda in de politicologie een tweet waarin zij zich afvroeg welk signaal het schilderij uitstraalde en opmerkte dat een ironische of zelfkritische noot ernaast niet zou misstaan.

Daarop reageerde de hoogleraar criminologie Joanne van der Leun: "Ik heb het grootste deel van mijn carrière in de academische wereld doorgebracht in kamers met mannen en schilderijen van mannen. Bovendien heb ik een hekel aan de rook, ook al is het maar geschilderd."

Later plaatste Van der Leun een tweet waarop te zien is dat het schilderij wordt verwijderd, voorzien van het commentaar dat er gelijk actie is ondernomen. De promovendus reageert blij: "Dit is geweldig!" Het verwijderen leidde tot ophef op sociale media en Kamervragen.

De kunstenaar heeft geen goed woord over voor het weghalen van het doek. "Het is heel bekrompen. Het doek geeft een goed tijdsbeeld. Alleen rokende heren, geen vrouwen. Het zag er blauw van de rook. Overal in die tijd werd gerookt, ik deed het zelf ook", zegt Dool tegen Omroep West.

Dool zegt dat hij het schilderij destijds met een knipoog maakte. "Het schilderij is ironisch bedoeld." De kunstenaar zegt verder dat er nog geen contact met hem is opgenomen over het weghalen van zijn doek. "Ze hadden mij moeten informeren." Hij zegt dat hij het schilderij terug wil als de universiteit het niet meer wil hebben.

Tegelijkertijd kan Dool ook om alle ophef lachen, zegt hij. "Ik heb nog nooit zoveel aandacht gekregen voor mijn werk. Het is gratis publiciteit. Bovendien bereiken ze het tegendeel, want door het verwijderen van het schilderij is er nu juist heel veel ophef ontstaan en kritiek op hun actie."

Ook hoogleraar Koreastudies Remco Breuker van de universiteit Leiden heeft er moeite mee dat het schilderij is verwijderd. "Het zijn inderdaad allemaal oudere witte mannen op het schilderij. Maar is dat alles wat ze waren?", zegt hij tegen Nieuwsuur. "Om deze mensen te reduceren tot hoe ze op ons overkomen zonder iets van ze af te weten, lijkt me een hele ongezonde impuls. Zeker op de universiteit waar we worden geleerd om verder te kijken."

'Weghalen was ludieke actie'

Een woordvoerder van de universiteit zegt tegen de regionale omroep dat er binnen de universiteit al langer wordt gesproken over bestaande kunstwerken in de eigen gebouwen. "Die discussie speelt al vanaf 2016. Het beeld was nogal eenzijdig: met alle respect, dat waren vooral oude kerels. Sindsdien krijgen vrouwen steeds meer ruimte."

De woordvoerder bestrijdt dat het schilderij vanwege de tweet is weggehaald. "Het was een spontane, ludieke actie. Voor alle duidelijkheid: het is geen officieel besluit." Volgens de woordvoerder is het niet de bedoeling dat het schilderij helemaal verdwijnt. "We willen het niet wegmoffelen. Het is een deel van onze geschiedenis. We willen het niet kwijt."

Over wat er dan wel met het werk van Dool moet gebeuren, is nog niet duidelijk. "We gaan hierover in gesprek met onze studenten, de kunstcommissie en de conservator. De discussie die er nu over is ontstaan is alleen maar goed. Daar lopen we niet voor weg, die willen we voortzetten. Maar we willen ook laten zien wat we willen uitstralen."