Huishoudens met kinderen moeten niet langer worden afgesloten van water. Die oproep doen de Kinderombudsman en de speciale VN-rapporteur voor water en hygiëne bij Nieuwsuur. Ze noemen toegang tot water een fundamenteel kinderrecht.
Bij betalingsachterstanden kunnen drinkwaterbedrijven de toegang tot water afsluiten. In veel Europese landen is dat onmogelijk, maar Nederland negeert al jaren een oproep van het Europees Parlement.
Drinkwaterbedrijven sluiten huishoudens niet zomaar af van het water. Alleen wanneer na aanmaningen, een huisbezoek en het aanbieden van schuldhulp consumenten hun rekening niet betalen, stopt de levering van water.
Mariska Schols en haar kinderen weten hoe het is om een week zonder water te leven. Schols werd jaren geleden gedupeerde van de kinderopvangtoeslagaffaire en kon door de terugvorderingen van de Belastingdienst haar rekeningen niet betalen:
Huishoudens mogen niet worden afgesloten wanneer ze met een briefje kunnen aantonen dat dit leidt tot gezondheidsgevaar. De Nederlandse overheid beschouwt kinderen niet als kwetsbaar, terwijl kinderrechtenorganisaties vinden dat ze dat wel zijn: ze kunnen door problemen van hun ouders de toegang tot water kwijtraken.
"Kinderen hebben water nodig, niet alleen voor hygiëne en voedsel. Kinderen hebben ook water nodig om sociaal mee te kunnen doen", zegt Kinderombudsman Margrite Kalverboer.
Geen goed beeld van afsluitingen
Hoeveel huishoudens worden afgesloten van water, is niet bekend. Drinkwaterbedrijven BrabantWater en WML (Limburg) willen hier geen cijfers over geven. PWN en Waternet sloten vorig jaar geen huishoudens af. Bij andere drinkwaterbedrijven worden enkele tientallen tot honderden huishoudens per jaar afgesloten.
Hoeveel mensen worden afgesloten is al helemaal onduidelijk, omdat drinkwaterbedrijven vanwege privacywetgeving niet mogen weten wat de samenstelling van een huishouden is. Ze zien alleen het verbruik. De tien drinkwaterbedrijven, allemaal in overheidshanden, zeggen dat ze alleen afsluiten wanneer meerdere pogingen om een betalingsregeling te treffen op niets uitlopen.
1,73 euro per 1000 liter
Bovenop de achterstallige betaling brengen waterbedrijven ook incassokosten, voorrijkosten en de kosten voor het af- en heraansluiten in rekening. Daarmee loopt de schuld met enkele honderden euro's op. Zo'n 1 procent van de huishoudens in Nederland heeft veel moeite met het betalen van de waterrekening. Voor 1000 liter water betaal je zo'n 73 eurocent bij het goedkoopste drinkwaterbedrijf, tot 1,73 euro bij het duurste.
Volgens het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat is betaling voor de levering van drinkwater "van groot belang". "De alternatieven die worden aangedragen, zoals het aanmerken van kinderen als kwetsbare consumenten of het oprichten van een drinkwaterfonds, zijn veelal dermate ingrijpend dat de financiële houdbaarheid van de drinkwatervoorziening niet meer is geborgd."
Tijdens de coronaperiode werden huishoudens vanwege de hygiënevoorschriften rondom het coronavirus niet afgesloten. Volgens het ministerie heeft dat "niet tot problemen met de financiële houdbaarheid geleid".
Namens de Verenigde Naties is Pedro Arrojo-Agudo speciaal rapporteur op het gebied van water en hygiëne. Hij houdt zich voornamelijk bezig met schoon drinkwater in ontwikkelingslanden, maar ziet zich ook gedwongen om landen aan te spreken op het afsluitbeleid. "Vanaf de eerste dag dat ik aantrad bij de VN, sta ik erop dat waterafsluitingen worden vermeden voor alle gezinnen die in armoede leven. Het is noodzakelijk dat de samenleving een minimum hoeveelheid water garandeert door het als een mensenrecht te beschouwen."
In 2015 sprak het Europees Parlement de lidstaten al aan om waterafsluitingen te voorkomen. Bij de totstandkoming van het afsluitbeleid liet de Kinderombudsman weten dat gezinnen niet zouden moeten worden afgesloten van toegang tot water. Tevergeefs, want de regeling van de minister van Infrastructuur en Waterstaat kwam er in 2018 en gezinnen mochten worden afgesloten.
Lees hier de volledige reacties van het ministerie en de drinkwaterbedrijven.
