Bespreken hoe we meer kunnen samenwerken; dat was de insteek van het videogesprek dat president Vladimir Poetin en zijn Chinese collega Xi Jinping vrijdag hadden. Het is niet de eerste keer dat de twee elkaar opzoeken. Wat hopen ze bij elkaar te halen?
Volgens Frank Pieke, hoogleraar Moderne China-studies, vinden ze elkaar allereerst in de afkeer tegen het Westen. "Beide landen vinden dat ze door westerse landen, en dan vooral de Verenigde Staten, in het nauw worden gedreven. Ze willen Amerika leren dat het de wereld niet alleen kan besturen."
Voor Poetin gaat het daarbij nu vooral om de westerse sancties die zijn land krijgt, voor de invasie van Oekraïne. "Door zo'n videogesprek met China, wil Rusland laten zien dat het niet geïsoleerd is. Dat het nog steeds machtige vrienden heeft, waar het zijn olie, gas en andere spullen nog wél aan kan verkopen", denkt Bob Deen, Oost-Europadeskundige bij Instituut Clingendael.
Geen sancties
In tegenstelling tot de meeste westerse landen, veroordeelt China de Russische inval in Oekraïne dus niet. En dat maakt het land een belangrijke afzetmarkt voor Rusland. Dat mes snijdt aan twee kanten, zegt Pieke: "China is voor ongeveer een derde van haar totale olie-import afhankelijk van Rusland. Dat is hartstikke veel. En het haalt er bijvoorbeeld ook gas, hout en mineralen vandaan."
Geen sancties dus, maar zich echt aan de kant van de Russen scharen, doet Xi ook niet. Hij hamert steeds op het belang van "diplomatieke oplossingen" voor de oorlog in Oekraïne. Dat standpunt zal niet snel veranderen, denkt Pieke. "De houding van China is nu: 'het is niet onze oorlog, wij hebben er niks mee te maken'. Dat werkt prima voor ze, dus ik denk niet dat ze hun beleid snel zullen aanpassen."
Terughoudend
Dat China enigszins terughoudend is, blijkt ook wel als Poetin tijdens het videogesprek een relaas houdt over het belang van een nauwere militaire samenwerking. Xi houdt het op zijn beurt juist steeds bij "strategisch samenwerken". Pieke: "Daarmee zegt Xi eigenlijk dat hij dat militair samenwerken niet ziet zitten."
En dat terwijl militaire steun van China dus juist erg belangrijk is voor Rusland. "Poetin hoopt dat China hem kan helpen aan met name technologie voor z'n wapenindustrie. China heeft op dat gebied spullen waar hij zelf niet aan kan komen", legt Deen uit.
Mede daarom kondigde Poetin tijdens het gesprek aan dat Xi in het voorjaar naar Moskou komt. China heeft dat nieuws nog niet bevestigd. Maar, zegt Pieke: "Als ik Xi was, zou ik wel gaan. En dan zou ik allerlei mooie woorden blijven zeggen, zoals hij bij deze meeting ook deed. Maar vooral geen nieuwe beloftes doen."
Zorgen in Oekraïne
Ook de Oekraïense president Volodimir Zelenski heeft meermaals geprobeerd om een afspraak te maken met Xi, maar dat is tot op heden niet gelukt. "Dat is voor Poetin zeker een winstpunt", stelt Deen. "Het is voor hem een duidelijk signaal: wij regionale grootmachten hebben uitstekende banden en zijn verenigd in onze afkeer van het Westen."
Toch denkt Deen niet dat Oekraïne zich grote zorgen hoeft te maken. "Ik denk dat Oekraïne altijd bang is dat China in het gat zal springen, en Rusland gaat helpen aan wapens of technologie. Maar na wat we vandaag hebben gezien, denk ik echt niet dat die zorgen nodig zijn."
