Sinds Bart Reedijk drie jaar geleden als zogeheten re-integratieofficier aan de slag ging in Dordrecht, gaan ex-gevangenen in die gemeente een stuk minder vaak de fout in. "Ik zie hem als een soort vader, een grote broer", zegt Yusuf, die vastzat voor inbraken. "Veel dingen zijn veranderd sinds hij in m'n leven kwam. Zoals het vinden van een huis, een baan, een inkomen, structuur."
Vanuit het hele land is er interesse voor Reedijks aanpak. Want draaideurcriminelen zijn al jaren een hardnekkig probleem.
Mij kunnen ze altijd bellen, terwijl instanties om 17:00 uur de telefoon uitzetten.
De re-integratieofficier (rio) is in het leven geroepen om daders te begeleiden van High Impact Crime: delicten met een grote impact op slachtoffers, zoals inbraken, overvallen en straatroven.
Van de vrijgelaten overvallers loopt 36 procent binnen twee jaar opnieuw tegen de lamp, van alle straatrovers 45 procent en van de woninginbrekers 56 procent. Bij Reedijks groep is het recidivecijfer 21 procent, gebaseerd op vijftig ex-daders die hij de afgelopen drie jaar begeleidde.
Regisseur
Wat is Reedijks geheim? In ieder geval is een belangrijk onderdeel van zijn aanpak dat hij ex-gevangenen persoonlijk begeleidt. Normaal gesproken krijgen die te maken met tot wel vijftien verschillende instanties.
Reedijk: "De begeleiding van die jongens is zoals een in punten verdeelde taart. Om het weer tot een hele taart te maken, heb je een regisseur nodig, iemand die meekijkt en niet per se het wiel opnieuw uitvindt, maar doet wat nodig is."
Dat de hulpverlening van ex-gevangenen gefragmenteerd is, beaamt hoogleraar criminologie Miranda Boone (Universiteit Leiden). "Er zijn ontzettend veel organisaties bij betrokken waardoor het overzicht kwijtraakt. Zeker bij de jongens zelf, maar soms ook bij de reclassering. En dat geldt zeker voor deze ingewikkelde doelgroep."
Gevangenen die bijna vrijkomen en begeleid zullen worden door Reedijk, krijgen allemaal z'n telefoonnummer. "Ze bellen mij veel, want instanties kunnen ze vaak niet bereiken. Want die zetten natuurlijk om 17:00 uur de telefoon uit."
Hij is de enige persoon met wie ik kan praten als ik ergens mee zit.
Hoogleraar Boone zet wel een kanttekening bij de Reedijks lage recidivecijfers. "Om zeker te zijn van die cijfers, is wetenschappelijk onderzoek nodig."
Toch is ook zij enthousiast. Zodra een dader op vrije voeten is, helpt de rio bij het regelen van werk, de schuldsanering en een woning vinden. "Daarin zijn ze heel succesvol. En het zijn allemaal mechanismes die impact hebben op de recidive-vermindering."
Ook bij de gevangenis in Dordrecht zijn ze positief over Reedijks aanpak. "Dit werkt voor mij uitstekend want ik heb nu één iemand met wie ik die zaken bespreek, in plaats van tien verschillende mensen", zegt directeur Karin Winkelman. Ze noemt het een contrast met het verleden. "Eerder was er minder samenhang en eenheid in de re-integratieactiviteiten."
'Je moet een bepaald dna hebben'
Naast Dordrecht zijn er rio's in vijf andere plaatsen. Het ministerie van Justitie geeft gemeenten nu geld om dat aantal uit te breiden naar vijftien steden. Zij gaan dit najaar al aan de slag. Reedijk, die de aanpak grotendeels zelf ontwikkelde, gaat ze trainen.
Of ook die andere rio's zo succesvol worden als hij, is nog lang niet zeker, zegt hoogleraar Boone. "Heel veel van het succes hangt af van de kwaliteit van die re-integratieofficier en ik denk wel: waar halen ze zulke personen vandaan?"
Reedijk erkent dat je als rio "echt wel een bepaald dna en minimale basisvoorwaarden" moet hebben. "Anders gaat het niet lukken."
Het is niet voor niets dat Yusuf Reedijk als een soort vader ging zien. "Ik was pasgeleden weer vrij en ik wist het weer te verkloten. Hij was wel even teleurgesteld, laten we het zo zeggen. Hij is de enige persoon met ik kan praten als ik ergens mee zit."
