Wat hebben Frank Sinatra, Hillary Clinton, George Bush, de paus, Stalin en koninginnen Elizabeth en Beatrix gemeen, behalve dat het machtige mensen zijn of waren? Dat het allemaal reptielen zijn. Althans, volgens het opmerkelijke gedachtegoed van de Britse complotdenker David Icke, dat een inspiratiebron lijkt voor Forum voor Democratie-leider Thierry Baudet.
Icke komt begin november spreken op een bijeenkomst op de Dam, maar de gemeente Amsterdam wil laten onderzoeken of hem de toegang tot Nederland kan worden geweigerd. Wie is Icke en waarom worden zijn ideeën als gevaarlijk gezien?
Dit wereldbeeld heeft gevaarlijke en antisemitische kanten.
Voordat David Icke (70) een van de bekendste complotdenkers werd, had hij al een bijzondere carrière achter de rug. Hij was onder meer professioneel voetballer, sportverslaggever bij de BBC en woordvoerder van de linkse Green Party.
Zijn ideeën kwamen steeds verder af te staan van die partij en in 1991 vertrok hij er. Hij begon zichzelf de zoon van God te noemen en voorspelde dat de wereld in 1997 zou eindigen.
Later ontspoorden zijn denkbeelden verder. Hij gelooft dat de Amerikaanse regering achter de aanslagen van 11 september 2001 zit en een Joodse groepering achter de coronapandemie.
Elite van reptielen
Maar hij is vooral bezig met wat hij ziet als de echte machthebbers in de wereld: een geheime elite van reptielen. "Icke's visie houdt in dat er een gevecht is tussen goed en kwaad", zegt hoogleraar Joodse studies Bart Wallet. "Het kwaad zijn die reptielen die zich voordoen als mensen. Ze hebben met elkaar een groot, geheim complot om de politiek, de wetenschap, de bankenwereld en de economie in hun greep te krijgen. Het is, op z'n zachtst gezegd, een heel curieus, alternatief wereldbeeld met heel gevaarlijke kanten."
Forum voor Democratie-leider Thierry Baudet zei in een interview deze theorie te geloven, al zei hij later "reptielen" niet letterlijk te bedoelen, maar als een metafoor voor verachtelijke wezens. Wallet: "Dan is de vraag: waarom gebruik je deze metafoor? Iedereen weet wat je bedoelt en naar welke specifieke theorie je verwijst, die van David Icke. Dit is geen losstaande opmerking."
Ickes complottheorie is een voorbeeld van klassiek antisemitisme, zegt Wallet. "Een van de belangrijkste dynastieën bij die reptielen is de Joodse bankiersfamilie Rothschild. Samen met een Joodse kliek eromheen zou die erop uit zijn de wereld te regeren. De familie zou zelfs de Holocaust hebben veroorzaakt door Hitler te financieren."
Vooral Ickes antisemitische opvattingen zijn reden voor de gemeente Amsterdam om hem te willen weren. Op 6 november is hij spreker op een manifestatie gericht tegen onder meer de oorlog in Oekraïne en de coronawet. Het evenement wordt mede-georganiseerd door Forum voor Democratie.
Het Centrum Informatie en Documentatie Israël (CIDI) pleitte dinsdag al voor een spreekverbod, net als een meerderheid van de gemeenteraad. "Deze man heeft heel recent nog uitspraken gedaan die volledig tegen onze democratische waarden ingaan", zegt VVD-raadslid Claire Martens.
"Holocaustontkenningen, oproepen tot geweld en opruiing. Dat gaat in tegen onze wet, dus wat ons betreft is hij niet welkom."
Om Icke buiten het land te houden, moet hij min of meer staatsgevaarlijk zijn.
Voor de gemeente lijkt het juridisch onmogelijk om Icke te weren. Het gebeurde al eerder dat een burgemeester probeerde een ongewenste spreker tegen te houden, maar uiteindelijk bepaalde de rechter dat een burgemeester dat niet mag doen.
Hoogleraar Algemene Rechtswetenschap Jan Brouwer: "Op alle mogelijke manieren is gezegd: dat is niet aan de burgemeester. Persvrijheid, vrijheid van meningsuiting, dat is een groot goed. En dat moeten we vooral intact laten."
De gemeente heeft nu de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) gevraagd te onderzoeken of Icke de toegang tot Nederland kan worden geweigerd. "We nemen dit serieus en zullen het onderzoeken", zegt de IND in een reactie tegen Nieuwsuur.
Gevaar voor openbare orde?
De IND zou Icke tot ongewenste vreemdeling kunnen verklaren. Dat gebeurde eerder in 2017 toen de Turkse minister van Buitenlandse Zaken een toespraak in Nederland wilde houden. Toen greep de overheid in om ernstige ongeregeldheden tussen voor-en tegenstanders van Erdogan in Rotterdam te voorkomen.
Kan dat bij Icke ook? Brouwer betwijfelt het. "Dan moet je wel goede argumenten hebben. Dan moet hij min of meer staatsgevaarlijk zijn. Dan moet hij theorieën verkondigen die een gevaar voor de openbare orde zijn en de vraag is of dat hier aan de orde is."
In 2019 hield Australië Icke op die manier buiten de grenzen. Hoogleraar Wallet hoopt dat de organisatoren van de Amsterdamse manifestatie hun steun voor Icke's toespraak intrekken. "Er kan gelukkig heel veel gezegd worden in Nederland, maar we weten ook dat er grenzen zijn. Dat toetsen we normaal gesproken achteraf, maar nu weten we dat er iemand komt met een track record die zeer omstreden en problematisch is."
