In de zorg weten ze het al langer: de zorg moet duurzamer. Maar dat proces gaat langzaam, want organisaties worden het maar niet eens over verplichtende afspraken. Vandaag zou er een duurzaamheidsplan verschijnen, maar dat is uitgesteld.
"Gezien de noodzaak is het nodig dat alle zorgorganisaties meedoen", zegt Cathy van Beek, oud-kwartiermaker duurzame zorg voor het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS). "Daarom zijn meer verplichtingen onvermijdelijk. Alleen met de voorlopers komen we er niet."
De zorg is verantwoordelijk voor 7 procent van de totale Nederlandse CO2-uitstoot. De sector produceert ook nog eens elk jaar 328 miljoen kilo afval. En de energiekosten voor ziekenhuizen nemen dit jaar met 187 miljoen euro toe, is de verwachting, wat de roep om verduurzaming nog meer versterkt.
'We willen het graag anders'
"Bijna alles in ons magazijn wordt één keer gebruikt en daarna weggegooid", zegt Ilyes Machkor, duurzaamheidsexpert bij het Dijklander Ziekenhuis. "Zo verwerken wij jaarlijks een miljoen kilo aan afval. Dat willen we graag anders. Daarom zien wij graag dat het materiaal van de leveranciers duurzamer wordt."
In deze video laten zorgmedewerkers zien hoeveel spullen en medicijnen ze weggooien:
Huisartsen willen ook meer doen. "Maar er zijn strenge regels", zegt huisarts Evelyn Brakema. "Zodra medicijnen de apotheek verlaten, kunnen die niet terug worden genomen en opnieuw worden uitgegeven. Ook niet als het doosje nog ongebruikt en verzegeld is."
Green Deal 3.0
Het verduurzamen kan worden versneld met verplichte afspraken. Veel zorgorganisaties pleiten ervoor om die op te nemen in de Green Deal Duurzame Zorg 3.0. Dat duurzaamheidsplan zou vandaag verschijnen maar is uitgesteld.
Uit de evaluatie van de vorige Green Deal blijkt dat er te weinig concrete doelen zijn behaald. Verplichtingen zouden dit probleem nu moeten oplossen. Huisarts Brakema zit namens de Groene Zorg Alliantie aan tafel voor de onderhandelingen van Green Deal 3.0. Voor haar is het duidelijk: "Verplichtingen zijn hard nodig. Anders halen we de doelstellingen niet."
Daarnaast oordeelt de evaluatie dat kennis van duurzaamheid niet genoeg werd gedeeld. "Het zou in de vakopleidingen geïntegreerd moeten worden", zegt Renske van de Wetering-Oome, milieu- en duurzaamheidsfunctionaris bij het Groene Hart Ziekenhuis. "Er zijn bijvoorbeeld zoveel soorten afval, zoals vloeibare medicijnresten. Die mogen niet door de gootsteen gespoeld worden. Hoe gooi je deze op een juiste manier weg? Zo zijn er veel meer voorbeelden in de praktijk te noemen."
Gevecht met andere prioriteiten
Sommige partijen twijfelen nu om de Green Deal te ondertekenen. Ze hebben hun bedenkingen: hoe moeten de verplichtingen worden gecontroleerd en welke gevolgen zijn verbonden aan een niet behaalde doelstelling?
"Wij steunen de intenties van de Green Deal maar kunnen als vereniging niet voldoen aan de huidige verplichtingen", zegt een woordvoerder van de Landelijke Huisartsen Vereniging (LHV). "Huisartsen zijn onafhankelijke ondernemers die vooral zelf moeten inschatten wat mogelijk is op het gebied van duurzaamheid. Wel gaat de LHV haar leden ondersteunen in het verduurzamen."
Zorgverzekeraars zijn van plan om samen de Green Deal 3.0 ondertekenen, maar zijn nog voorzichtig in het doorvoeren van de afspraken. "We gaan zeker onderzoeken hoe we duurzame koplopers kunnen belonen en achterblijvers meer kunnen aanjagen", meldt zorgverzekeraar VGZ. "Maar dat wij, bijvoorbeeld, zorg bij de ene zorgaanbieder gaan inkopen als we vinden dat de ander niet voldoende duurzaam beleid voert, is momenteel niet aan de orde in de afspraken."
Om verduurzamen makkelijker te maken is het ministerie van VWS op landelijk en Europees niveau aan het onderzoeken of het aanpassen van wet- en regelgeving rondom duurzaamheid, milieubelasting en hergebruik van materialen mogelijk is.
