Meer dan vijf maanden na de gemeenteraadsverkiezingen van 16 maart heeft de derde stad van ons land nog steeds geen dagelijks bestuur. Al vier informateurs beten zich stuk op de zaak.
Sinds eind mei is oud-minister Piet-Hein Donner als gespreksleider ingeschakeld, en zitten vijf partijen met elkaar aan tafel. Maar nog steeds zonder resultaat. Belangrijke besluiten blijven liggen, en de onvrede bij inwoners neemt toe.
Het is gewoon klote, plat gezegd.
De partij van Richard de Mos, Hart voor Den Haag, werd in maart met negen zetels de grootste partij. Maar de meeste andere partijen willen niet met hem in een nieuw college omdat hij verdacht wordt van, onder meer, bestuurlijke corruptie. In 2019 moest hij om die reden met een collega-wethouder aftreden.
De Mos vindt het "een grove schande" dat de andere partijen hem uitsluiten. "De partijen die nu onderhandelen hebben één gezamenlijke noemer: hoe houden we De Mos en co buiten de coalitie? Maar het botert niet tussen die partijen. En het getuigt van onkunde dat ze er nog niet uit zijn, terwijl er zoveel grote problemen zijn in deze stad, die je daadkrachtig te lijf zou moeten gaan."
Zware beschuldiging
De Mos schoof oud-VVD minister Rita Verdonk naar voren als beoogd wethouder voor zijn partij. Zelf zou hij, zo lang de zaak tegen hem loopt, geen wethouder worden. Maar dat bleek geen oplossing. "Op De Mos en andere partijgenoten rust een zware beschuldiging van onder meer fraude en corruptie. En zolang ze niet zijn vrijgesproken willen wij niet met ze samenwerken", zegt D66-onderhandelaar Robert van Asten. "Ons stadsbestuur moet boven elke twijfel verheven zijn."
Geerten Boogaard was informateur bij de eerste poging om een coalitie, met daarin de partij van Richard de Mos te smeden. Maar dat mislukte. Boogaard, in het dagelijks leven hoogleraar Decentrale Overheden, vindt het zeer onwenselijk dat de strafzaak tegen De Mos zo lang op zich laat wachten.
"Je zou hopen dat een zo belangrijke zaak met zo'n belangrijke verdachte binnen afzienbare tijd door de rechter wordt behandeld. Maar drie jaar een schaduw werpen over de politiek van de derde stad van Nederland, daar moet je dan als OM wel een belangrijke reden voor hebben. En die reden heb ik tot nog toe niet gehoord".
De Mos blijft
Dat er nog geen nieuw college is, leidt bij inwoners en maatschappelijke instellingen tot steeds meer onbegrip en woede. Zo zit een bewonersinitiatief in de arme Haagse wijk Moerwijk met smart te wachten op geld van het stadsbestuur.
Neo de Bono, initiatiefnemer van bewonersorganisatie De Moerwijk Coöperatie, had al mensen geworven voor zijn sociaal buurtrestaurant. Maar hij kan ze nog niet in dienst nemen, in afwachting van geld van de gemeente. "We dreigen met een groot financieel tekort te komen zitten. En de gemeentelijke begroting voor komend jaar moet nu worden gemaakt. Maar ja, er is nog geen college. Da's gewoon klote, plat gezegd."
Zich terugtrekken uit de gemeenteraad, zodat er tóch een college gevormd kan worden, daartoe is De Mos niet bereid. "Dan zou ik iets toegegeven waarvan ik zeg dat ik onschuldig ben. We leven in een rechtstaat waarin geldt: onschuldig tot het tegendeel bewezen is."
Harde politiek
Naast de strafzaak tegen De Mos wijzen betrokkenen naar andere oorzaken voor de trage formatie in Den Haag. Zo komt Den Haag in financieel zwaar weer de komende jaren, vanwege een minder grote bijdrage van het Rijk. Volgens ingewijden is er ook sprake van een moeizame verhouding tussen de VVD en de PvdA, twee van de onderhandelende partijen.
Verder wordt er in de verslagen van meerdere informateurs gesproken over de harde politieke cultuur in de stad. D66-onderhandelaar Van Asten: "We hebben roerige jaren achter de rug, met onder meer het opstappen van burgemeester Pauline Krikke en de inval bij De Mos. Dat trekt diepe sporen in de lokale politiek, en in het onderlinge vertrouwen. Dat kost tijd om dat weer op te lossen."
