De overheid schiet tekort in de zorg voor jongeren die het criminele pad op zijn gegaan. Gespecialiseerde jeugdhulp, die door de rechter wordt opgelegd, is vaak niet beschikbaar of er zijn wachtlijsten van enkele maanden tot een jaar. Kinderrechters roepen de overheid op hun wettelijke taak uit te voeren en deze hulp te organiseren.
"We schieten tekort voor de jongeren die zorg nodig hebben om hun gedrag te verbeteren. Maar het levert ook schade op aan de maatschappij. Er worden potentieel nieuwe slachtoffers gemaakt", zegt kinderrechter Susanne Tempel. "In de wet staat dat de hulp die door een rechter is opgelegd, uitgevoerd moet worden. Daar mogen wachtlijsten en andere personeelsproblemen niet bij in de weg staan."
Goede hulp
Het jeugdstrafrecht heeft een sterk pedagogisch karakter. In tegenstelling tot het volwassenenstrafrecht ligt de focus minder op vergelding en meer op het voorkomen van recidive.
Het idee is dat kinderen en jongvolwassenen sterk beïnvloedbaar zijn. Negatief, waardoor ze het verkeerde pad op gaan, maar ook positief, door na een delict goede hulp en begeleiding te krijgen. De andere partijen in de rechtszaal - het Openbaar Ministerie, jeugdstrafrechtadvocaten, jeugdreclassering en de Raad voor de Kinderbescherming - bevestigen het beeld dat de rechters schetsen.
Rechters moeten nu vaak kiezen voor jeugdhulp die het snelst beschikbaar is in plaats van voor de meest passende behandeling. Tempel: "Vaak wordt in het advies aan ons al niet meer beschreven wat de beste optie is. Je bent aan het zoeken naar wat second best is. Of zelfs een derde optie. Alles om maar te zorgen dat de hulp zo snel mogelijk gaat starten."
Opnieuw de fout in
De wachtlijsten hebben een groot effect op de jeugdige delinquenten, ziet Diana Sardjoe van 'De Moeder is de Sleutel'. Ze richtte deze steunorganisatie op nadat haar zoon in de criminaliteit belandde. "De jongeren worden wantrouwig. Ze krijgen steeds meer weerstand. Ze verliezen gewoon het vertrouwen in de instanties, maar ook in de overheid."
Het gevaar is dat jongeren weer de fout ingaan. Dat erkent ook rechter Tempel: "Met de begeleiding en behandeling is het juist de bedoeling dat te voorkomen."
Sardjoe is stelliger. Ze ziet het op straat misgaan. "We kunnen niet zes maanden gaan wachten om zo'n jongen te helpen. In die zes maanden kan hij zijn neergestoken of geliquideerd. Of hij gaat achter de tralies voor een lange tijd. Dat is het effect van niet direct ingrijpen en daar moeten we gewoon allemaal op toezien."
Piept en kraakt
"Personeelsproblemen spelen in heel Nederland. Ook corona heeft daar invloed op gehad. Dat heeft niet positief bijgedragen aan het personeelsbestand. Dagprogramma's zijn om die reden aangepast. Daar is zorg afgeschaald. Het piept en kraakt. We organiseren wel campagnes om personeel te trekken. Maar op dit moment heeft iedereen veel last van personeelstekorten", laat het ministerie van Justitie & Veiligheid weten.
Staatssecretaris Maarten van Ooijen heeft vorige maand aangekondigd dat hij flink wil hervormen in de jeugdzorg. "Om de zorg te verbeteren voor kinderen, jongeren en gezinnen die dat nodig hebben." Onder meer door de marktwerking terug te dringen, excessieve winsten aan te pakken en de groei van het aantal jeugdzorgaanbieders te beteugelen." Zo komen we dichter bij een systeem dat er echt op gericht is om kinderen te helpen", aldus de staatssecretaris.
