In het door Rusland gecontroleerde deel van Cherson pleiten pro-Russische politici voor aansluiting bij Rusland, maar in het net bevrijde deel willen ze daar niets van weten. Want ook in de Oekraïense gebieden die voorheen als pro-Russisch bekend stonden, is de wil om de Russen te verdrijven groot.
"Zie je die witte wolken? Daar zitten de Russen." Vlad wijst in de verte. Verborgen in het groen van de houtwal zien we hoe Oekraïense houwitsers de Russen beschieten. We horen de knallen in de verte. Het front ligt op ongeveer twintig kilometer.
"Ik zie zwarte stipjes langs de bosrand. Richt verdomme zo snel mogelijk op die stipjes, schiet op!" Met een tablet voor zich en een telefoon aan zijn oor, geeft Vlad aanwijzing aan zijn collega's een stuk verderop. In de verte horen we de doffe knallen van de artillerie. Er verschijnen nieuwe witte wolken in de verte.
Beschoten
Verscholen in het lentegroen volgen ze ontspannen de strijd verderop. Vlad loopt op slippers, die hij - als hij de buitenlandse bezoekers ziet - snel vervangt door legerschoenen. Naast de houtwal steekt een huls van een clusterbom uit de grond.
De mannen tussen de bomen vertellen dat ze af en toe worden beschoten, maar dat ze niets hebben om mee terug te schieten. Alleen een 'Rapira' anti-tankkanon, maar die reikt niet zo ver en stamt ook al uit de jaren tachtig. We mogen Vlad's eenheid filmen, maar niet de omgeving om te voorkomen dat ze door de vijand gelokaliseerd kunnen worden.
Een militair zet een mitrailleur voor ons neer. Het lijkt een museumstuk. Uit de jaren veertig, zegt een van de mannen. Ze hebben allemaal nieuwe uniformen, scherfvesten en handwapens, maar ander materieel ontbreekt. "Dat wordt nu allemaal naar het oosten gestuurd", zegt Roman Kovaljov, commandant van deze eenheid in het zuiden van Oekraïne. Hij houdt een gepassioneerd pleidooi voor meer wapens.
Ik snap dat bij jullie het protocol voorschrijft dat ze weken getraind moeten worden, maar geef ze ons en binnen drie dagen weten we hoe we er mee moeten omgaan, zegt hij. "Net als bij de televisie, dan lees je de gebruiksaanwijzing toch ook niet?" Kovaljov lacht. Volgens hem hebben ze in de eenheid een Stinger uit Nederland, maar hij zegt dat hij hem niet kan laten zien.
Misrekening
Ze hebben net enkele dorpen in de Cherson-regio heroverd op de Russen. De 72-jarige Lena leunt op twee stokken. Ze was gevlucht voor de Russen, nu is ze weer thuis. "Wat moet ik met Rusland? Waarom moet ik onder de Russen leven, in slavernij? Nooit. Echt nooit."
Onder leiding van het leger bezoeken we het front. Als we in de dorpen stoppen, krijgen de mannen eieren en andere etenswaren toegestopt door de lokale bevolking. "De mensen willen de Russen niet. Niet eens in hun ergste dromen", zegt Lena.
De Russische leiding rekende op steun van lokale Oekraïense politici en militairen. Maar dat bleek een dure misrekening. Oleksandr Vilkoel, een prominent politicus in de regio, vertelt hoe de Russen hem probeerden te rekruteren.
Vilkoel was vice-premier in de regering van de gevluchte pro-Russische president Viktor Janoekovitsj. Hij werd gebeld door een naar Rusland gevluchte oud-collega. "Hij zei ongeveer het volgende: 'Aleksander, je weet welke kant het op gaat. Teken een akkoord met de Russen voor vrede, vriendschap en veiligheid, dan krijg jij een belangrijke positie in het nieuwe Oekraïne'."
Naar eigen zeggen heeft hij het voorstel vloekend afgewezen. In plaats van zijn land te verraden, coördineert Vilkoel nu als militair-commandant de strijd in zijn regio. Rusland rekende op verraad, maar stuitte op verzet. Een dure misrekening. "Imperiale megalomanie," volgens Vilkoel. "Rusland heeft zich overschat door z'n eigen grootheidswaanzin. Ze dachten dat iedereen die Russisch spreekt ook meteen van Rusland houdt."
Gewapend verzet
Pro-Russen in de Cherson-regio wilden aanvankelijk een referendum houden over aansluiting bij Rusland, maar men zag daarvan af. Volgens commandant Kovaljov is daar ook bij de mensen die zijn achtergebleven geen steun voor. "De mensen in Cherson gingen met gevaar voor eigen leven de straat op om duidelijk te maken dat Cherson Oekraine is en blijft".
Door de tegenstand liep het offensief vast en duizenden Russische militairen kwamen om. Men had geen rekening gehouden met gewapend verzet. Vilkoel: "Kijk hoe het Russisch sprekende zuidoosten tegen de Russen vecht. Kijk naar Marioepol, Charkiv en onze streek. Het patriottisme onder Russische-talige Oekraïners doet niet onder voor dat van de mensen die Oekraïens spreken."
De familie van Vilkoel regeert al generaties over de stad Kryvy Rih en stond bekend als pro-Russisch. De Russen dachten op de commandant te kunnen rekenen. "Rusland is in de eigen leugens gaan geloven", zegt Vilkoel, die nog steeds geen aanhanger is van president Volodymyr Zelensky. Maar "er is geen partijpolitiek". Dat kan ook niet, zegt hij. "Want we zijn in oorlog. Er is alleen nog het Oekraïense volk dat vecht tegen de bezetters. Voor de vrijheid en onafhankelijkheid van ons vaderland."
