De aangifte die staatssecretarissen Alexandra van Huffelen en Hans Vijlbrief tegen eigen ambtenaren deden, had niet gehoeven. Dat betoogt de landsadvocaat in een verweerschrift dat in handen is van Nieuwsuur. Eerder concludeerde het kabinet op basis van onderzoek dat er wél aangifte gedaan moest worden tegen ambtenaren van de Belastingdienst.
Op advies van advocaat Hendrik Jan Biemond van Allen & Overy deden de bewindspersonen twee jaar geleden aangifte tegen ambtenaren van de Belastingdienst vanwege mogelijke knevelarij en beroepsmatige discriminatie. Knevelarij betekent dat een ambtenaar vanuit zijn functie geld eist van een burger, terwijl hij weet dat dit onterecht is.
Biemond onderzocht of er aangifte tegen ambtenaren van de dienst moest worden gedaan. Dat deed hij in opdracht van staatssecretaris Van Huffelen, toen nog staatssecretaris van Financiën. Hij vond in documenten over de toeslagenaffaire aanwijzingen dat belastingambtenaren zich schuldig hadden gemaakt aan ambtsmisbruik en concludeerde dat het kabinet aangifte moest doen. Die conclusie van Biemond weerspreekt de landsadvocaat nu.
'Geen strafbaar feit'
Landsadvocaat Pels Rijcken onderstreepte afgelopen week dat het advies van Biemond een "relatief streng" criterium hanteerde en ruimte liet voor onzekerheid. De landsadvocaat sluit zich aan bij het Openbaar Ministerie en concludeert dat "er geen sprake is van een verdenking van enig strafbaar feit".
Volgens de landsadvocaat dient "het afleggen van verantwoording plaats te vinden in de politiek-bestuurlijke context". Dit kwam ter sprake tijdens een zitting, waar twee topambtenaren van de Belastingdienst achter gesloten deuren werden gehoord.
Het lijkt erg op een redenering die het ministerie wel goed uitkomt.
Politici reageren verbaasd. SP-Kamerlid Renske Leijten vindt het "opmerkelijk" dat de landsadvocaat "het onafhankelijke oordeel van een jurist terzijde schuift." Het lijkt erg op een redenering die het ministerie wel goed uitkomt, zegt ze. "Terwijl keer op keer nieuwe informatie naar buiten komt, geeft dit oordeel op dit moment wel een heel zure afdronk."
Kamerlid Pieter Omtzigt wijst erop dat als het kabinet nu van mening is dat aangifte niet nodig was, dat eerst met de Tweede Kamer had moeten worden gedeeld. "En dan ben ik ben benieuwd wat tot het gewijzigde inzicht heeft geleid." Hij wijst erop dat de landsadvocaat ook géén verweer had kunnen voeren.
'Heel heftig'
Advocaat van de gedupeerde ouders Peter Plasman zegt dat "door dit verweer nu lijkt alsof de overheid ten onrechte aangifte heeft gedaan tegen de ambtenaren. Dit is heel heftig, vooral omdat de aanwijzingen voor misdrijven eerder zijn toegenomen dan afgenomen."
Het ministerie van Financiën zegt in een reactie dat er volgens hen geen draai is gemaakt. "Uit het advies van Biemond bleek dat er mogelijk sprake was van strafbare feiten. Daarom deden de staatssecretarissen aangifte. Het Openbaar Ministerie besloot vervolgens dat er geen reden was voor een strafrechtelijk onderzoek. We scharen ons achter het oordeel van het OM."
Na het advies van Biemond twee jaar geleden werden ook vijf ambtenaren op non-actief gezet. Het ministerie van Financiën laat Nieuwsuur weten dat "de ambtenaren nu niet op de plek zitten waar ze toen zaten."
Na de aangifte van de staatssecretarissen besloot het Openbaar Ministerie in januari 2021 om geen strafrechtelijk onderzoek te doen. Zo'n 150 gedupeerden van de toeslagenaffaire zijn het daar niet mee eens en startten een artikel 12-procedure: een klacht omdat de officier van justitie niet tot vervolging is overgegaan. In de hoop dat het gerechtshof beslist dat wél vervolgd moet worden.
