Toomas Hendrik Ilves gidste Estland als minister van Buitenlandse Zaken naar het EU-lidmaatschap en was daarna van 2006 tot 2016 president van dat land. Gedurende die tijd was zijn boodschap over Rusland richting het Westen consistent: hij waarschuwde dat Poetins ambities tot ver over de Russische landsgrenzen reikten.
Maar die woorden waren tegen dovemansoren gericht, zegt Ilves. "Landen als Duitsland en Nederland zeiden: 'kom op jongens, dat was vroeger, dat is nu voorbij'. En wij zeiden: 'wij zijn nerveuzer dan jullie, maar oké.'"
"En nu gebeurt dit", zegt hij, doelend op de Russische invasie in Oekraïne. "En daarom zie je in heel Oost-Europa dat landen iets hebben van: 'beginnen jullie nu eindelijk met luisteren naar ons?'"
Vooral de toenmalige en huidige houding van Duitsland schiet hem in het verkeerde keelgat. De Duitse minister van Buitenlandse Zaken verzekerde haar collega-ministers van de Baltische staten (Estland, Letland en Litouwen) afgelopen woensdag nog: "we horen jullie, we zien jullie en Duitsland staat aan jullie kant".
Maar Ilves twijfelt aan de oprechtheid van die intenties. Duitsland is terughoudend in het opleggen van sancties aan Rusland en het leveren van zware wapens aan Oekraïne. Volgens Berlijn is er te weinig materieel beschikbaar en moet de NAVO eerst toestemming geven voor de levering.
"Voor andere landen is het geen probleem om wapens te sturen", zegt Ilves. "En dat NAVO groen licht zou moeten geven, klopt volgens mij helemaal niet."
Het lijkt er wat hem betreft op alsof Duitsland van twee walletjes wil eten. "Zodat ze na de oorlog tegen Rusland kunnen zeggen: wij waren niet zoals de andere landen, wij kunnen nog steeds goede relaties hebben met Rusland. Hoe zou je het voortdurende getreuzel in deze kwestie anders moeten verklaren?"
Russisch gas
Een ander heikel punt is de Duitse afhankelijkheid van Rusland als het gaat om energie. Voor de Russische inval in Oekraïne was 55 procent van het in Duitsland gebruikte gas afkomstig uit Rusland.
Deze week zei Duitsland van het Russische gas af te willen. "We hebben in het verleden op dit gebied fouten gemaakt", zei minister van Buitenlandse Zaken Annalena Baerbock. "Dat kunnen we nu niet terugdraaien. Maar we moeten nu wel de invoer van Russische energie beëindigen."
Maar een spijtbetuiging voor de jarenlang warme banden met Duitsland is voor Ilves niet genoeg. Duitsland zal de gevolgen moeten dragen voor z'n eigen handelen zoals het dat ook verwacht van andere landen, vindt hij.
"Tijdens de financiële crisis zei Duitsland tegen Griekenland: jullie hebben ervoor gekozen heel veel geld te lenen en dat blijkt nu slecht beleid te zijn geweest. Dit zijn de kosten. Maar net zoveel mensen zeiden al eerder tegen Duitsland: stop met die energie-afhankelijkheid van Rusland. Dit is voor Duitsland een duidelijk 'zie je wel-moment': je leest anderen de les, maar steek je hand in eigen boezem."
