Een filmster wil hij zichzelf niet noemen. "Ik zal nooit meer een rol spelen", zegt Louis van Gaal bij de première van de documentairefilm Louis, in Amsterdam. Om daar meteen aan toe te voegen: "Ik heb trouwens geen rol gespeeld. Ik heb mijzelf gespeeld."
We denken hem allemaal te kennen, maar wie is hij echt? Geertjan Lassche, documentairemaker en journalist, volgde hem drie jaar. Zijn ruim twee uur durende document belooft het raadsel Van Gaal op te lossen. Of beter: de man achter het imago te laten zien.
Waar hebben we het dan over? Dit is volgens Lassche zijn imago: "Hard, bot, meedogenloos, opvliegend, grillig." Klopt niet? "Ik zeg niet dat het imago totaal onwaar is. Maar het probleem is dat iedereen stopt bij het imago. Media willen vooral dat beeld herhalen en dat verhaal niet dood checken. Maar er is nog een hele wereld buiten dat imago om. En het klopt ook wat hij zegt dat mensen hem als mens niet kennen. Ze kennen een fractie van hem."
Drie jaar lang volgde Geertjan Lassche de huidige bondscoach tijdens werk- en privémomenten.
Dat rechtvaardigt de vraag: Wie is de Van Gaal zoals we die leren kennen in de documentaire Louis, waarin de hoofdpersoon immers zichzelf speelt? Van Gaal heeft hem naar eigen zeggen inmiddels 'drie keer' gezien, maar hij "gaat niet zeggen wie ik ben, want dan gaat dat een eigen leven leiden, zoals alles wat ik zeg een eigen leven gaat leiden".
Dit wil hij er nog wel over kwijt. "Als ik de film had gemaakt was er een andere structuur geweest, dan was er een andere volgorde in de film geweest." Welke? "Dan waren we begonnen bij mijn geboorte en geëindigd bij nu."
Zijn echtgenote Truus heeft hem ook gezien. Haar mening? "Ik heb moeite met bepaalde scènes." Welke? Voordat zij die vraag kan beantwoorden neemt haar man het over: beelden waarin hij, eufemistisch gezegd, zit te sparren met journalisten. Kortom: waarin hij hard, bot, meedogenloos, opvliegend en grillig is.
De trainer dan maar. Moeilijk vak? Van Gaal: "Ik vind het wel meevallen. Ik heb veel succes gekend. Dan kan je niet spreken dat het een moeilijk vak is. Maar (wel) dat het een spannend vak is en (dat je) geestelijk sterk moet zijn, om al die kritiek te verdragen. De laatste tijd is het ook steeds meer op de man, dat maakt het vak van trainer lastig."
Goeroe
Terug naar het begin, begin jaren negentig. Van Gaal wordt hoofdtrainer van Ajax, als opvolger van Leo Beenhakker. Waar de meeste jongens voetballer willen worden, heeft Van Gaal zijn zinnen gezet op het trainerschap. Rinus Michels, IJzeren Rinus, is zijn idool.
Van Gaal: "Ik kon aardig voetballen maar ik was niet goed genoeg voor de top. Die man (Michels) trok mij aan." Na school ging hij kijken bij Ajax. "Hard fietsen, dan kon ik net op tijd zijn voor de training. Ik wist: ik word trainer."
David Endt is perswoordvoerder van Ajax als Van Gaal begin jaren negentig aan de slag gaat in De Meer. "Hij wekte aan de ene kant bij veel mensen een beetje weerstand op en voor andere mensen was hij bijna een soort goeroe."
Het zat er dus vanaf het begin in. Endt: "Dat heeft te maken met een bepaalde houding, met zijn uitstraling. Met de volledige overtuiging niet zozeer van zijn eigen gelijk maar van de richting die hij op wil. Dat imponeert mensen, dat geeft zekerheid."
Emotie en sentiment
Endt beantwoordt destijds de post. "Daar zaten hele vreemde dingen bij, tot huwelijksaanzoeken aan toe. Dingen waarvan je dacht: Hoe zit dit. Hij maakte indruk op een heleboel mensen." Van Gaal ging er nooit op in. "Er was geen moment waarop hij dacht: de verleiding wordt nu groot."
De trainer had er op een andere manier wél baat bij. "De term het vlees is zwak was een echte Louis van Gaal-term. Dat wist hij dus ook van zijn spelers, hoe het zat. Hoe je de verleiding moet uitbannen. Dat het niet altijd makkelijk is daar weerstand aan te bieden."
Het had overigens weinig gescheeld of Van Gaal was destijds al snel weer ontslagen bij Ajax, wegens gebrek aan succes. In de competitie liep het niet, maar in Europa boekte hij succes. Daarmee stelde hij zijn baan veilig. Endt: "Na afloop van de wedstrijd tegen AA Gent (3-0, 18 maart 1992, Olympisch Stadion) raakte hij geëmotioneerd. Hij zei: 'Davie, wat is dit een mooi moment. Nu heb ik het heft in handen'."
Endt: "Er kwamen tranen in zijn ogen. Het duurde misschien 15 seconden, maar het was heel intens. En tekenend. Dat er zo veel emotie en sentiment in hem zat."
Het is de geboorte van de succestrainer Van Gaal die nu, in zijn derde termijn als bondscoach, in het najaar op een WK nog een keer mag laten zien wat hij waard is. "Ik heb een groep jongens getroffen, dat is gewoon een cadeautje op hoge leeftijd, in mijn schoot geworpen. En het is gewoon fantastisch om met zo'n groep te werken die zo verantwoordelijk en professioneel met het vak omgaat."
