De 98-jarige Lily Ebert overleefde concentratiekamp Auschwitz en een dodenmars, en is een van de weinigen die nog in leven is om erover te vertellen. Dat doet ze onder andere met haar boek Lily's belofte dat sinds vorige week in Nederland in de winkels ligt. Maar ook door filmpjes op het populaire platform TikTok. En daar is ze populair.
Samen met haar achterkleinzoon Dov deelt ze filmpjes waarin ze vertelt over de Holocaust. Ook laat ze het nummer zien dat in Auschwitz op haar arm werd getatoeëerd. En ze bakt taarten of schildert met haar kleinkinderen.
Bekijk hieronder een aantal video's van Lily:
Lily groeit als oudste kind op in een liefdevol gezin in het Hongaarse stadje Bonyhád, waar ze tot maart 1944 weinig van de oorlog meekrijgt. Ze is twintig als ze in juni 1944 met haar moeder, drie zusjes en broertje op transport naar Auschwitz wordt gezet. "We dachten dat we in een gekkenhuis terecht waren gekomen", vertelt ze aan Nieuwsuur.
"We zagen mensen zonder haar, in lompen. Ondanks dat we al halfdood waren van de treinreis die vijf dagen duurde, was dat onze eerste indruk. We konden niet bevroeden dat we na er na een paar dagen precies zo uit zouden zien."
Niet gelukkig, maar gevoelloos
Op het perron komt Lily oog in oog te staan met "de engel des doods", dokter Josef Mengele. "Hij had een glimlach, was heel netjes gekleed en had een stok in zijn hand", vertelt Lily. "Hij zei niets, behalve: rechts, links, rechts, links. Met één beweging van zijn hand stuurde hij mijn moeder en jongste broertje en zusje naar links. Ik kwam er pas later achter dat ze direct naar het crematorium werden gestuurd."
Lily en haar twee oudere zussen worden naar rechts gestuurd, en worden tewerkgesteld in het concentratiekamp. "Het was geen echt leven. Twee keer per dag telden ze ons. In de kou, regen, brandende zon - dat maakte niet uit. Mensen die stierven van uitputting werden weggehaald en ernaast neergelegd. In de ochtend, als dat voorbij was, kregen we als ontbijt zwart water, ze noemden het koffie. Daarna gingen mensen verschillend soort werk doen. En in de avond werd er weer geteld. Dat was het programma, iedere dag."
In oktober 1944 worden ze naar een werkkamp in Altenburg gebracht, daar worden ze tewerkgesteld in een fabriek die wapens produceert. Op een donderdag in april 1945, als de geallieerden nabij zijn, worden ze gedwongen te lopen. Het is een mars die later als dodenmars bekend komt te staan.
Dan, op een middag, verdwijnen plotsklaps hun bewakers en worden ze door Amerikaanse soldaten bevrijd. "We waren zo moe, we liepen dagen zonder eten en zonder water. Het enige wat ik me ervan herinner is dat we wilden zitten en niet nadenken. Mensen denken dat ik heel gelukkig was, maar ik was gevoelloos. Het was de belangrijkste dag van mijn leven, maar ik herinner me er weinig van."
Lily's belofte, óók online
Na de oorlog worden Lily en haar zussen opgevangen in Zwitserland om te herstellen. Daarna emigreert ze naar Israël waar ze trouwt en drie kinderen krijgt. Inmiddels heeft ze tien kleinkinderen en 35 achterkleinkinderen.
Eén van die achterkleinkinderen, de 18-jarige Dov, gebruikte sociale media om meer over Lily's verhaal te weten te komen. Een soldaat die haar bevrijdde gaf haar bijvoorbeeld een bankbiljet met een gelukwens erop. Dov vond hem via Twitter. "Ik grapte dat we hem binnen 24 uur zouden vinden. Lily geloofde er niets van, maar het werd een internationale jacht op de soldaat. Binnen 8 uur hadden we hem gevonden. Helaas was hij overleden, maar de week erna hadden we een zoom-call met zijn familie", aldus Dov.
Voor zowel Lily als Dov is het belangrijk om het verhaal van de Holocaust via TikTok aan een jonger publiek te vertellen. Lily: "In Auschwitz deed ik mezelf een belofte. Ik beloofde mezelf dat als ik zou overleven, dat ik de wereld zou vertellen wat er in Auschwitz gebeurd is. En aan die belofte heb ik me gehouden."
