Verantwoording onderzoek Nieuwsuur over ministeriële bemoeienis met OMT-adviezen
Nieuwsuur onthult dat het ministerie van Volksgezondheid tekstuele wijzigingen heeft laten doorvoeren in conceptadviezen van het Outbreak Management Team (OMT). Ook het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) heeft tekstsuggesties overgenomen van het ministerie. Het kabinet heeft juist altijd gezegd dat het OMT volstrekt onafhankelijk is.
Hieronder lees je de verantwoording voor ons onderzoek:
Puzzelstukjes bijeengebracht
Nieuwsuur bestudeerde de vrijgegeven WOB-documenten van het RIVM en de overleggen met het ministerie. Het gaat om ruim 20.000 pagina's die vooralsnog niet verder strekken dan de periode februari 2020 tot en met mei 2020. In de documenten uit april vielen de e-mails tussen het ministerie en het RIVM over concept-OMT-adviezen op. Vervolgens zijn de documenten vooral met dat oog bestudeerd.
Hoeveel aanpassingen het ministerie in totaal heeft gedaan in de OMT-adviezen blijft onduidelijk. Het ministerie houdt ook over de beginperiode verschillende stukken geheim die betrekking hebben op (contacten over) concept-OMT-adviezen. En verder dan mei 2020 geeft het ministerie de genoemde documenten nog niet vrij. Dat is in strijd met de wet, en Nieuwsuur heeft om die reden ook een rechtszaak aangespannen tegen het ministerie.
Het departement zegt in een reactie bij het grootste deel van de OMT-adviezen "wel een paar vragen" te hebben gesteld. Het RIVM zegt "geen statistieken" bij te houden van wijzigingen in concept-OMT-adviezen.
In de nu wel beschikbare documentatie is veel informatie zwartgelakt. Maar bij dat zwartlakken blijken ambtenaren willekeurig te werk zijn gegaan. Verschillende stukken komen meermaals voor, waarbij de ene keer passages wél en de andere keer juist níet zijn zwartgelakt. Door die verschillende stukken met elkaar te combineren, en door bovendien los van de WOB-stukken op zoek te gaan naar onderliggende vertrouwelijke concepten van adviezen en notulen, zijn verschillende puzzelstukjes bijeen gebracht.
Nieuwsuur sprak bovendien met verschillende OMT-leden die in de beginperiode betrokken waren bij de advisering. Ook is gesproken met leden van het Bestuurlijk Afstemmingsoverleg (BAO), evenals met voormalig betrokkenen bij de overlegstructuur rondom het RIVM.
Met het ministerie is verschillende malen contact geweest tijdens het onderzoek. Ook het RIVM is om wederhoor gevraagd.
Aan deze productie werkte ook wetenschapsjournalist Jop de Vrieze mee.