Jorn Jonker
politiek verslaggever
Jorn Jonker
politiek verslaggever
Een belangrijk deel van de oppositie keert zich tegen bezuinigingen op de jeugdzorg. Het kabinet heeft in de Eerste Kamer geen meerderheid en hoopt daarom vooral op steun van PvdA en GroenLinks of van JA21 voor het regeringsbeleid. Juist die drie partijen spreken zich uit tegen de jeugdzorgplannen.
In het debat over de regeringsverklaring dat dinsdag begint zullen die drie partijen eisen dat de bezuinigingen van een half miljard op de jeugdzorg, die dit kabinet voor de langere termijn inboekt, van tafel gaan. "Dit is onverstandig", zegt GroenLinks-leider Jesse Klaver. "Juist op een plek waar nu al enorme wachtlijsten zijn, als je daar op gaat bezuinigen, dan kunnen de gevolgen desastreus zijn."
JA21-voorman Joost Eerdmans noemt de bezuinigingsplannen "onbestaanbaar". De drie oppositiepartijen komen met een gezamenlijke motie en waarschijnlijk sluiten daarbij ook andere oppositiepartijen aan. "Ik vind dat die kinderen niet in de kou mogen staan", zegt Eerdmans.
In de jeugdzorg zijn wachtlijsten en gemeenten zeggen dat er al jarenlang enorme problemen zijn. De gemeenten krijgen te weinig geld van het Rijk om alle kinderen te kunnen helpen. Een deel van de gemeenten zag zich daardoor genoodzaakt om te bezuinigen op andere uitgaven, zoals op zwembaden, om de zorg toch te kunnen betalen.
De gemeenten krijgen er een aantal jaren geld bij om die problemen op te lossen, staat in het regeerakkoord. Dat was eerder al afgesproken, na tussenkomst van een commissie van wijzen. Maar de gemeenten schrokken toen ze lazen dat er van het bedrag dat is afgesproken om de jeugdzorg op lange termijn te verbeteren, een half miljard per jaar is afgehaald. De gemeenten krijgen weliswaar meer geld dan ze nu krijgen, maar minder dan was afgesproken over wat nodig is om goede jeugdzorg te bieden.
Overleg geweigerd
De Haagse burgemeester Jan van Zanen is ook voorzitter van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) en noemde in die rol de bezuinigingen "onbetamelijk", bovendien zouden deze tegen eerdere afspraken ingaan. Afgelopen donderdag noemde hij dit kabinetsplan een plan "met gevolgen die voor gemeenten, inwoners - kwetsbare jongeren - onacceptabel zijn en zeer beroerd voor de onderlinge verhoudingen." De VNG weigert met het kabinet te overleggen over de verbeteringen in de jeugdzorg zolang het kabinet de bezuinigingen wil doorzetten.
GroenLinks-leider Klaver zegt dus tegen de bezuinigingen te zullen stemmen. Klaver wil niet dreigen met het wegstemmen van bepaalde begrotingen in de Eerste Kamer, hij hoopt dat het kabinet zal luisteren en dat dat dreigen niet nodig is. Op de vraag of er beter zaken met hem te doen is als het kabinet afziet van deze bezuiniging zegt hij wel: "Uiteindelijk als de coalitie hier welwillend op is, mag je er ook iets van ons op terug verwachten. Uiteraard." Eerdmans benadrukt wel dat het voor het kabinet lastig kan worden om een meerderheid te vinden in de Eerste Kamer nu deze drie oppositiepartijen de handen ineen slaan.
Het Centraal Planbureau (CPB) uitte vorige week al kritiek op de kabinetsplannen om op de jeugdzorg te bezuinigen. Het CPB schreef toen dat het kabinet die besparing van een half miljard zou kunnen proberen te behalen door een eigen bijdrage in te voeren of door een maximale behandelduur af te spreken. De rekenmeesters van het CPB weigerden de plannen echter door te rekenen "omdat deze voorstellen onvoldoende zijn uitgewerkt".
Meer heikele punten
Staatssecretaris Maarten van Ooijen (Volksgezondheid) zei vorige week in reactie op de zorgen van gemeenten: "Ik ga met gemeenten hierover in gesprek en bespreek hun zorgen uiteraard ook met mijn collega's de minister van Binnenlandse Zaken en de staatssecretaris van Financiën die over het gemeentefonds gaat. Het kabinet wil in brede zin samen met gemeenten de komende tijd werken aan een duurzame, stabiele financiering van gemeenten." Van Ooijen verwees direct ook naar het debat van dinsdag over de regeringsverklaring en voegde daaraan toe: "Ik heb er vertrouwen in dat we hier gezamenlijk uit gaan komen."
In het debat over de regeringsverklaring zal er niet alleen kritiek zijn op de plannen met de jeugdzorg, maar het hele regeerakkoord wordt tijdens dit debat onder de loep genomen. Dat het kabinet de AOW niet zo hard wil laten stijgen als het minimumloon, ligt bijvoorbeeld ook gevoelig. Maar ook dat de staatsschuld op lange termijn zo oploopt, is een kritiekpunt. Evenals de manier waarop het kabinet geld uitgeeft aan fondsen, zonder daarvoor al veel plannen te hebben, ligt gevoelig bij een aantal partijen. Linkse partijen zit het dwars dat het kabinet te weinig zou doen aan het belasten van vermogens.
