Het gaat al jaren niet goed met de paling. Wetenschappers pleiten in een recent advies voor een compleet vangstverbod. Ook zijn ze tegen het uitzetten van jonge aaltjes.
Maar volgens de palingvissers zijn niet zij, maar is het verlies van leefgebied de veroorzaker van de dalende palingstand. Ook vrezen ze voor stroperij als er een verbod komt.
Één keer paaien
Om iets meer te begrijpen van de paling, is het belangrijk om eerst in de levenscyclus van deze vis te duiken. Volwassen palingen paaien een keer in hun leven in de Sargassozee bij de Bermudadriehoek. De larven worden door de zee in de richting van Europa gevoerd, bijna 6000 kilometer verderop.
Hier aangekomen en ondertussen gegroeid tot doorzichtige glasaaltjes zoeken ze een plekje in Europees zoetwater om volwassen te worden. Ze verblijven vervolgens tussen de tien en dertig jaar in bijvoorbeeld het IJsselmeer. Daarna zwemmen ze al die kilometers weer terug naar de Sargassozee, om hier te paaien en daarna te sterven.
Maar het percentage glasaal dat in de Noordzee wordt aangetroffen neemt al jaren af. Het is nog maar zo'n 0,6 procent van wat het was voor 1980. De paling staat dan ook op de lijst van diersoorten met de status 'ernstig bedreigd'. Palingen in gevangenschap kweken lukt tot dusver nog niet, omdat de larven sterven voor ze volgroeid zijn.
Mensen stoppen niet met paling eten.
De International Council for the Exploration of the Sea (ICES) is de wetenschappelijke organisatie die adviseert over de visstand. Naast Europese landen zijn ook Rusland, Canada en Amerika hierin vertegenwoordigd. Begin november adviseerde ICES om volledig te stoppen met het vissen naar paling. Ook het uitzetten van jonge glasaaltjes, een veelgebruikte methode om de stand te herstellen, kan niet op steun van de wetenschappers rekenen. Daarnaast adviseert ICES om ook andere oorzaken van "aalsterfte door de mens" aan te pakken, zoals pompen en gemalen, vervuiling en habitatverlies.
"Het is niet bekend of de glasaal die je in Frankrijk vangt en in Nederland uitzet, uiteindelijk succesvol terug zwemt naar de Sargassozee om zich daar voort te planten", zegt Tammo Bult, directeur van Wageningen Marine Research. Hij is een van de Nederlandse wetenschappers die bij ICES is betrokken. "We zeggen niet dat het niet werkt, maar er is onvoldoende bewijs. En als het niet werkt kan het zelfs nadelig zijn voor de aalstand."
Volgens DUPAN, de stichting voor een duurzame palingsector, is de visserij niet het probleem. "We zitten al sinds midden jaren 90 op een vrij stabiel, maar laag niveau", zegt voorzitter Alex Koelewijn. "Het leefgebied van de paling is veranderd. Er zijn polders gemaakt, moerassen drooggelegd en sluizen en gemalen bijgekomen. Dat zijn allemaal hindernissen die er vroeger niet waren en daar zit het knelpunt voor de paling."
Koelewijn vreest ook dat het stoppen met palingvissen de illegaliteit in de hand werkt, "want mensen stoppen niet met paling eten".
'Onderneem actie in Europees verband'
Bult zegt dat het klopt dat het leefgebied van de paling is veranderd. "Maar bij ons gaat het om de biologische vraag of de aalstand gezond genoeg is voor visserij. De aalstand blijft hoe dan ook zorgwekkend. Wat je wil zien is herstel en dat zien we niet."
Hij benadrukt dat de politiek ook kijkt naar zaken als werkgelegenheid en economie en uiteindelijk besluit in hoeverre zij actie wil ondernemen richting visserij, het leefgebied en bijvoorbeeld stroperij. "Daarbij moeten we ons realiseren dat het grootste deel van de aalstand buiten Nederland leeft. Wil je de aalstand echt verbeteren dan moeten acties in Europees verband genomen worden."
En dat is precies wat er nu gaat gebeuren, want het advies van ICES ligt op dit moment bij de Europese Commissie. Die moet met nieuwe maatregelen komen waarop het Europees Parlement en de Visserijraad dan kunnen reageren. Maar demissionair landbouwminister Carola Schouten kaart zondag in de Visserijraad het lot van de paling al aan.
In antwoord op Kamervragen geeft ze een voorzetje: een volledig vangstverbod is wat haar betreft nu "niet aan de orde". Ze schrijft: "Ik zet me ervoor in dat maatregelen voor het versterken en verbeteren van de aalpopulatie op Europees niveau worden genomen."
