De Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM) is een week geleden weer begonnen met het injecteren van vervuild water in de ondergrond van Twente. De NAM legde dit proces eerder dit jaar stil nadat een scheur was ontdekt in een van de injectieputten. Omwonenden vrezen dat het vervuilde water voor flinke schade in de regio kan zorgen en zetten hun jarenlange strijd tegen de NAM daarom voort.
Even naar het begin. In de jaren 90 werd de olieproductie in het Drentse Schoonebeek stopgezet. Maar, dankzij een nieuwe techniek begon de NAM in 2011 opnieuw met het winnen van olie in Drenthe. Bij het oppompen van die olie komt veel vervuild water mee naar boven. Dat transporteert de NAM via voormalige gasleidingen naar Twente. Daar slaan ze het onder de grond op in leeggehaalde gasvelden.
Angsten
Maar daar zijn ze in Twente niet blij mee. In 2015 richtte een groep omwonenden van de zogenaamde 'injectieputten' de stichting Stop Afvalwater Twente op om deze waterinjectie tegen te gaan. "De gasvelden zijn omgeven door zoutlagen", zegt Freddy Mensink, woordvoerder van Stop Afvalwater Twente. "Door het water kunnen die lagen oplossen en ontstaan er holtes."
Volgens Mensink bestaat er dan een kans op het inzakken van de grond of zelfs op een ontploffing door het restgas dat zich in die holtes ophoopt. Ook is de stichting bang dat de grond vervuild raakt en dat er aardbevingen ontstaan. De stichting voert daarom al jarenlang een strijd tegen de NAM.
De NAM stelt dat er geen wetenschappelijke grond is voor de door de stichting voorgelegde bezwaren. "Er is een uitgebreid monitoring- en inspectieprogramma", zegt Vincent van Engelen van de NAM. "Het is veilig." De aardoliemaatschappij onderbouwt hun stelling met rapporten van onderzoeksbureaus als Deltares en TNO.
Weinig vertrouwen
De vraag is nu: klopt dat? Toezichthouder Staatstoezicht op de Mijnen (SodM) controleert of de NAM haar metingen en evaluaties naar behoren uitvoert. SodM zag jarenlang geen reden om in te grijpen in Twente. Tot juni van dit jaar. Toen stelde het de NAM onder verscherpt toezicht, omdat het een onderzoek van de NAM naar een scheur in de buis van een van de putten 'onvoldoende' vond. Het leverde geen milieuschade op, maar de NAM had de scheur wel in 2017 al moeten ontdekken.
"Als wij nu terugkijken naar de data, dan kan je concluderen dat we dit hadden kunnen zien en dat we te laat hebben ingegrepen", zegt woordvoerder Van Engelen. Volgens hem schrok de NAM van het oordeel van de toezichthouder. Het Staatstoezicht op de Mijnen lichtte ook het Openbaar Ministerie in, dat een onderzoek instelde dat nog steeds loopt. Van Engelen benadrukt dat er "absoluut geen sprake is van kwade wil of het achterhouden van gegevens".
Vôt met dèn pröttel.
De NAM stopte de injectie van het vervuilde water voor enkele maanden, maar sinds afgelopen donderdag stroomt er dus weer water van Drenthe naar Twente - al blijft de put waarin een scheur zat gesloten. Staatstoezicht op de Mijnen laat weten "van de huidige waterinjectie met zekerheid te kunnen zeggen dat die veilig is".
In een extra reactie "verwijst" de toezichthouder het risico op holle ruimtes in zoutlagen als gevolg van injecties "naar het rijk der fabelen".
Oplossingen
Dat het water nu weer stroomt, is tegen het zere been van Stop Afvalwater Twente, bij wie de Twentse cabaretier Herman Finkers zich inmiddels heeft aangesloten. En ook de lokale politiek verzet zich. De gemeenteraad van Dinkelland stemde vorige week unaniem voor een motie tegen de injectie van het vervuilde water. De gemeente wil dat het water geïnjecteerd wordt op de plek waar de olie ook uit de grond komt, in Schoonebeek dus. De NAM zegt die optie te onderzoeken.
Maar zowel de gemeente als de stichting kunnen slechts signalen geven, de NAM en de nationale politiek nemen de beslissingen. Donderdagmiddag staat de situatie in Twente op de agenda van de Tweede Kamercommissie Economische Zaken en Klimaat. Demissionair minister Stef Blok schrijft in een brief aan de commissie dat hij verwacht "dat de komende minister van Economische Zaken en Klimaat in november 2022 zal aangeven of de zesjaarlijkse evaluatie aanleiding geeft tot het nemen van een besluit over de waterinjectie".
Voorlopig komt er dus geen einde aan de waterinjecties. Mensink herhaalt dus nog maar eens de boodschap van de stichting. "Vôt met dèn pröttel." Weg met de troep.
