Nederland moet op termijn van het gas af, maar de transitie naar gasvrij kost tijd. Tot het zover is, moet Nederland kiezen. Zelf boren of toch in Rusland kopen? Want dat gas op dit moment de minst slechte optie is, dat is wel duidelijk, zegt Nieuwsuur-econoom Mathijs Bouman. "Zolang de energietransitie niet is voltooid, is gas het schoonste alternatief.''
Experts zijn duidelijk: we willen van het gas af, maar dat kunnen we nog niet. Zeker niet als we een koude winter hebben. "In Nederland komt nog steeds 44 procent van ons energieverbruik uit aardgas", vertelt energie-analist Jilles van den Beukel. "Wij hebben in Nederland het idee dat gas gewoon vanzelf uit de kraan komt. Maar het is niet zo vanzelfsprekend." Op dit moment boort Nederland veel in de kleine gasvelden, vanwege de afbouw van gaswinning in de grote gasvelden in Groningen.
'Onvoldoende reserves'
De vraag is of Nederland de luxe heeft om te stoppen met die gaswinning, aangezien we niet genoeg reserves hebben opgebouwd in het afgelopen jaar. "We hebben een koude winter gehad", zegt Bouman.
Dat we geen reserves hebben komt omdat we zelf de gaskraan dicht hebben gedraaid, maar ook door een grotere vraag wereldwijd. Een van de redenen is dat er mondiaal een grotere vraag is naar gas, omdat veel landen in het kader van de energietransitie overstappen van kolen naar gas. Ook werkt de droogte in Azië door. De waterkrachtcentrales daar wekten minder energie op en dus is ook daar de vraag naar gas toegenomen. Tel daar de koude Europese winters bij op en het is duidelijk waar de schaarste vandaan komt.
Russisch gas is veel vuiler
Rusland speelt slim in op de wereldwijde schaarste, ziet ook Van den Beukel. "Poetin heeft op dit moment een beetje de hand aan de kraan. Dat betekent dat hij net wat minder gas levert dan waar Europa om vraagt. Daardoor zijn de gasprijzen een stuk hoger geworden. Als je meer gas haalt uit Rusland, dan geef je dus eigenlijk een stukje macht weg." Behalve dat je macht weggeeft, is er nog een reden om niet van de Russen af te nemen zegt Van den Beukel. "Het gas dat uit Rusland komt, heeft 30 procent meer uitstoot aan broeikasgassen dan het gas uit Nederland."
Eén van de kleine Nederlandse gasvelden waar naar gas geboord gaat worden ligt bij het Friese Ternaard, een dorp aan de Waddenzee. De bewoners protesteren flink tegen het besluit van demissionair minister Stef Blok om te boren naar gas. Geertje Schoorstra-Boeijenga van Dorpsbelangen Ternaard geeft aan dat de gasboringen een landelijke oorzaak hebben. "We zijn landelijk niet hard genoeg bezig geweest met de energietransitie. Daar krijgt onder andere Ternaard last van."
Ook internationaal wordt het voornemen van Nederland om naar gas te boren in de Waddenzee veroordeeld. Toch zet het demissionaire kabinet de boringen in kleine velden door.
Nederland blijft hier elke koude winter tegenaan lopen.
Nu de gaswinning in Groningen fors is afgebouwd, zoekt de Nederlandse overheid naar andere manieren om aan gas te komen. Niet alleen in Ternaard, maar ook in andere kleinere gasvelden in Nederland worden er plannen gemaakt om weer te gaan boren naar gas. En dat kan bijna niet anders nu we zonder reserves zitten. "Nederland blijft hier elke koude winter tegenaan lopen," zegt Bouman.
Plaatsen in Drenthe, Overijssel en Friesland kunnen ook rekenen op gasboringen of er wordt al geboord naar gas. Onacceptabel, vindt Schoorstra-Boeijnga. ''De lange termijneffecten zijn groot, zeker hier in Ternaard. De bodem van de Waddenzee zal dalen door de gaswinning, waardoor diersoorten niet meer een plek hebben om te eten en te rusten."
'Bodem daalt maar paar centimeter'
Volgens Van den Beukel vallen de gevolgen van bodemdaling mee. "De bodem in de Waddenzee daalt maar een paar centimeter. Dan vul je het gewoon weer op met zand. Daarnaast gaat het niet om Ternaard. Het gaat om al die kleine gasvelden bij elkaar. De kleine gasvelden halen ongeveer 10 tot 15 miljard kuub aan gas binnen. Dat is één derde van ons gasverbruik. Als we stoppen met de gaswinning in die kleine gasvelden, dan gaan we dat bij Poetin halen."
Gemeentes zien de boringen vaak niet zitten. Ze vrezen voor schade, zoals in Groningen. Toch lukt het zelden om de boringen te voorkomen. De Drentse gemeente Westerveld wilde ook geen boringen en stapte naar de Raad van State. Maar volgens wethouder Klaas Smidt van die gemeente is het niet de doen om gelijk te krijgen, want bewijs maar eens dat er schade gaat ontstaan. "We hebben er veel geld aan uitgegeven, maar de uitslag is volkomen voorspelbaar. De gaswinningen gaan gewoon door. Als je wat wilt veranderen, zal de mijnbouwwet veranderd moeten worden", verzucht de wethouder.
