Ze waren beiden betrokken bij de Nederlandse missie in Afghanistan. Henk Kamp als minister van Defensie in 2006, hij was verantwoordelijk voor de Nederlandse uitzending naar Uruzgan. En Jaap de Hoop Scheffer, minister van Buitenlandse Zaken en daarna secretaris-generaal van de NAVO. Hij was in die tijd pleitbezorger van meer betrokkenheid van westerse landen bij Afghanistan. "Hoe het nu gaat, is het laatste wat ik mij had voorgesteld", zegt hij.
Als minister van Defensie bezocht Henk Kamp een keer of veertien Afghanistan. "We zijn daar overal geweest. Met de internationale coalitie hebben we ons ingespannen om dat land een beetje vooruit te helpen. Het is vreselijk om al die jonge mensen nu te zien op het vliegveld. Niet alle jonge mensen weten dat, maar ouderen weten wat de Taliban in dat land hebben aangericht. Een waar schrikbewind, waar vrouwen alleen onder begeleiding op straat mochten en meisjes niet naar school mochten."
Het Nederlandse vliegtuig dat personeel en tolken moet ophalen, is nog steeds niet in Kabul. Er zijn wel berichten dat er weer vliegtuigen landen op het vliegveld. Kamp denkt dat het Nederlandse vliegtuig op het vliegveld van Manas is, in Kirgizië, een land ten noorden van Afghanistan. Het ministerie van Defensie doet "geen uitspraken over operationele details, ook vanwege de veiligheid".
Verkeerd ingeschat?
De Duitse minister van Defensie Maas gaf vandaag toe dat de situatie verkeerd is ingeschat door de Duitse regering en zijn bondgenoten. "Dat vind ik eerlijk gezegd wat overdreven", zegt De Hoop Scheffer. "De Amerikaanse diensten hebben het verkeerd ingeschat, net als president Biden. De afgelopen maanden was er met zo'n 2500 militairen een redelijke mate van stabiliteit. Ik deel niet de conclusie dat we het verkeerd hebben ingeschat."
Het valt zowel Kamp als De Hoop Scheffer wel tegen hoe snel het Afghaanse leger is overlopen. "Het is wel verrassend dat het Afghaanse leger - tegen hoge kosten getraind - zonder veel te vechten de steden en districten heeft opgegeven", zegt De Hoop Scheffer. "Je kunt ze tanks geven, en helikopters, maar loyaliteit en commitment aan de regering kun je niet kopen. De kliek in Kabul werd als corrupt beschouwd."
Volgens Kamp was het Afghaanse leger vier keer zo sterk als de Taliban, maar zijn de soldaten vetrokken en hebben ze hun wapens en voertuigen achtergelaten. "De Taliban hebben zich heel goed voor kunnen bereiden op wat ze nu hebben gedaan. En dat hebben ze in Qatar gedaan. Ik vind dat de internationale gemeenschap zich moet bezinnen op de rol van Qatar."
Nieuwsuur sprak ook met een Afghaanse journalist en een docent aan de universiteit van Kabul over de situatie in de stad. "Mensen gaan met de Taliban op de foto." Kijk de video hieronder.
Het voelt voor oud-minister Kamp niet alsof de misse niets heeft uitgehaald in het land, ondanks de snelle overwinning van de Taliban nu. "In de gebieden waar we verantwoordelijk voor waren, Uruzgan en Kunduz, hebben we echt bijgedragen aan de stabiliteit en veiligheid in die twintig jaar. Na de aanslagen in Amerika op 11 september moest er iets gebeuren. Al-Qaida is verjaagd, de Taliban was verjaagd, we hebben geprobeerd die 37 miljoen mensen daar weer in menswaardige omstandigheden te krijgen. Maar de uitkomst is zeer teleurstellend."
Als straks blijkt dat de Taliban te weinig doen tegen al-Qaida en IS, sluit ik niet uit dat de Amerikanen weer de leiding zullen moeten nemen om militair in te grijpen.
"Ik ben erg bang voor wat gaat gebeuren", zegt Kamp. "Het zijn islamitische extremisten die jarenlang een vrijhaven hebben geboden aan terroristen. Dit land wordt weer een bron van ellende in de wereld."
Beide heren zijn het er over eens dat eigenlijk alleen de Amerikanen daar wat aan konden en kunnen doen. Maar die lijken niet van plan hun handen nog te branden aan het land. President Biden zegt niet van plan te zijn "de fouten uit het verleden te herhalen". Hij benadrukte dat hij zijn troepen "niet eindeloos kan laten vechten in een burgeroorlog in een ander land. Dat is niet wat het Amerikaanse volk wil en verdient."
Maar De Hoop Scheffer weet niet zeker of Biden dat kan volhouden. "Het kan zijn dat Biden in herhaling moet. Obama ging weg uit Irak, toen kwam Islamitische Staat. Toen moest er weer een coalitie komen om die te verslaan. Ik heb geen vertrouwen in Taliban 2.0. Mooie filmpjes in Kabul, want daar zijn buitenlandse camera's. Maar wat in de rest van het land gebeurt, dat weet je niet. Als straks blijkt dat de Taliban te weinig doen tegen al-Qaida en IS, dan sluit ik niet uit dat de Amerikanen weer de leiding zullen moeten nemen om militair in te grijpen - en ik hoop ook dat ze dat dan, eventueel met ons, doen. Dat is het dramatische van de beslissing die Biden heeft genomen."
